De digitalisering en medialisering van onze samenleving gaat razendsnel. Maar het lukt lang niet iedereen om mee te komen met deze stroom. Hierdoor ontstaat een digitale kloof tussen mensen die digitaal redzaam en mediawijs zijn en mensen die dat niet zijn. Hoe zorgen we ervoor dat we een digitaal inclusieve maatschappij worden, waarin iedereen in staat kan zijn mediawijs te leven? Hoe bereik je iedereen, in plaats van alleen de mensen die digitaal vaardig zijn? Tegen welke problemen lopen mensen nu aan? En welke oplossingen zijn er mogelijk?

Beluister de podcast All inclusive: hoe doen we dat? Deze week over inclusief bereik, met Nicole Goedhart

Liever luisteren via de app? De podcast is ook te vinden op Spotify, iTunes, Soundcloud en YouTube

Over Nicole Goedhart

Nicole Goedhart is onderzoeker bij het Amsterdam UMC, afdeling ethiek, recht en humaniora en schreef als promovenda bij het Athena Instituut mee aan meerdere publicaties over digitale inclusie en digitale ongelijkheid. Zo werkte ze o.a. mee aan het rapport ‘Bouwstenen voor Digitale Inclusie’ en het boek ‘Digital Divide, Citizenship and Inclusion in Amsterdam.’ In juni 2021 zal zij haar proefschrift ‘Social inclusion in digitizing societies’ verdedigen.

Samenvatting van de podcast

Een complex probleem

Digitale inclusie of digitale ongelijkheid is een complex probleem. Het is zo complex, omdat het overal in het dagelijks leven terug te vinden is. Het zit in allerlei dingen die we moeten doen en die we leuk vinden om te doen. Daarnaast is het nauw verbonden met sociale ongelijkheden. Literatuur laat zien dat mensen met een lagere sociaaleconomische positie vaker digitaal niet mee kunnen komen of niet mee kunnen profiteren van de digitalisering. Tot slot, er is geen eenzijdige oplossing. Er zijn allemaal verschillende voorwaarden om mee te kunnen komen met de digitaliserende wereld, en er is niet één makkelijke oplossing.

Vanzelfsprekend digitaal vaardig?

Met de gehele digitalisering ontbreekt het stukje bewustzijn dat niet iedereen mee kan komen op deze digitale snelweg. In de huidige maatschappij vinden mensen het vanzelfsprekend dat iedereen digitaal vaardig is. Veel mensen begrijpen niet dat niet iedereen de apparatuur, toegang of juiste vaardigheden heeft om gebruik te kunnen maken van de talloze verschillende complexe websites. Daarnaast, zit er vaak meer achter mensen die zeggen dat ze het niet kunnen, zoals de schaamte om geen computer te hebben. Daarom moeten we ook stoppen met denken dat mensen niet gemotiveerd zijn om dingen online te doen. Er leeft ook het idee dat het voor bijvoorbeeld 80-jarigen, oké is om geen digitale vaardigheden te hebben. Als je jonger bent en je hebt deze vaardigheden nooit geleerd, is dit voor veel mensen onbegrijpelijk. Dit zorgt voor schaamte en daardoor een drempel om hulp te vragen.

Een individu kan dit probleem niet oplossen. Dit moet gebeuren binnen alle lagen van de maatschappij. Het gaat daarbij niet alleen om de vaardigheden van individuen, maar ook om de gebruiksvriendelijkheid van platformen. Platformen die mensen moeten gebruiken zijn vaak heel talig en bevatten veel moeilijke woorden, waardoor het gebruikmaken hiervan door veel mensen als lastig wordt ervaren. Naast de vaardigheden komt ook een stukje vertrouwen (naar de overheid) kijken. Veel mensen zijn namelijk bang om fouten te maken bij het invullen van overheidsformulieren en voor de kosten die daarbij komen kijken.

Succesvol helpen en motiveren

Voor veel mensen is het leren omgaan met de digitale wereld niet hun nummer één prioriteit. Dit komt doordat er andere zorgen zijn die eerst opgelost moeten worden. Denk aan mensen die moeite hebben met rondkomen of veel zorgen hebben voor de kinderen. Voor deze mensen is de digitale wereld eigenlijk iets wat heel erg onbekend is en nog extra bij deze problemen komt.

Helpen kan door middel van het aanbieden van hulp in kleine stapjes, namelijk op een gebied waar mensen echt iets aan hebben. Denk bijvoorbeeld aan een cursus Marktplaats. Veel mensen vinden dit handig, zodat zij spullen kunnen verkopen. Bij zo’n cursus komen al veel digitale vaardigheden kijken en omdat mensen hier iets aan hebben zijn ze sneller geneigd om mee te doen. Ook individuele hulp is enorm belangrijk. Dit kan schaamte wegnemen, doordat je niet in een groep hoeft te zeggen dat je iets niet kunt. De hulp moet ook laagdrempelig zijn. Denk aan hulp in de buurt, waarbij iemand je persoonlijke aandacht geeft. Een ander belangrijk punt is dat veel mensen baat hebben bij het oefenen op eigen apparatuur, zodat zij deze vaardigheden thuis ook kunnen gebruiken.

Digitale inclusie en inclusief bereik

De impact en het belang van inclusief bereik zie je terug in de gebruikte onderzoeksmethoden voor het rapport over digitale inclusie. Door de participatieve en inclusieve methode kon Nicole de burgers een stem geven in onderzoek en beleid, die je niet vaak hoort. Juist de burgers die zich anders niet veilig voelen in wetenschappelijke settings. Daarnaast is de relatie tussen inclusief bereik en digitale inclusie ook belangrijk bij het ontwerpen van digitale middelen. Maak meer gebruik van de kansen die ICT biedt op het gebied van personaliseerbaarheid en koppel dit aan individuele krachten.

Kom ook naar de MNX op 20 april

De MNX, hét jaarlijkse mediawijsheid-event, vindt plaats op 20 april. Het online event staat geheel in het teken van (digitale) inclusie: ‘All inclusive, hoe doen we dat?’. Hoe werken we als netwerk aan een Nederland waarin iedereen de voordelen van media kan benutten en daarbij de risico’s kan vermijden?

Het event is voor professionals die zich bezighouden met mediawijsheid of dat willen gaan doen. Laat je verrassen door nieuwe invalshoeken en handvatten, ontmoet nieuwe netwerkpartners en ga aan de slag met de drie centrale thema’s: inclusieve media, inclusief bereik en inclusief ontwerp.

In aanloop naar het event biedt Netwerk Mediawijsheid kennis, verhalen uit de praktijk en tips. Deze week zetten we het thema ‘Inclusief bereik’ centraal, met o.m. de podcast met Nicole Goedhart. Ontdek meer over inclusief bereik.