Volgens verschillende onderzoeken mijden steeds meer mensen op dit moment het nieuws omdat ze zich daardoor gestrest, negatief of hulpeloos voelen. Ook is veel nieuws te talig en te ingewikkeld voor ze. Er was een piek in de nieuwsconsumptie tijdens het begin van de coronapandemie. Maar nu blijkt dat mensen weer beginnen af te haken. Dit is een punt van zorg om vele redenen. Zo zouden sommige nieuwsmijders ook vatbaarder zijn voor fake nieuws.

Vergeten groep in nieuwsland

Hoog tijd om goed en begrijpelijk nieuws te maken voor mensen die een zetje kunnen gebruiken in Nederland. Dat is een vergeten groep van drie miljoen mensen met een verstandelijke beperking, senioren, laaggeletterden, nieuwkomers en andere kwetsbare mensen die een grotere kans op maatschappelijke uitsluiting hebben. De afgelopen maanden hebben we daarom een succesvolle pilot gehouden met eenvoudig en positief nieuws op de populaire website Steffie.nl.

Wij denken naar aanleiding van deze proef dat we mensen meer positief nieuws kunnen laten consumeren en dat dat goed is voor hun zelfbeeld, het onderhouden van sociale contacten, hun algehele welbevinden en uiteindelijk zelfs hun gezondheid. We willen daarom de slimme, positieve en begrijpelijke nieuwsvoorziening permanent inbouwen in ons bestaande netwerk wat drie miljoen unieke bezoekers op jaarbasis ontvangt.

Inclusief nieuws

Het inclusieve nieuws van Steffie is bedoeld voor volwassenen die moeite hebben met lezen. Haar berichten hebben altijd een positief onderwerp. Dus geen hard nieuws over rampen, coronacrisis, misdaad, ongelukken, branden of ander leed. Ze vertelt over zaken uit binnen en buitenland. Heeft nuttige informatie, leuke weetjes, praktische verhalen met tips en uitleg over allerhande onderwerpen. Alle tekst van Steffie wordt voorgelezen door middel van spraaksynthese of de mooie voice-over van Renée Postma, de vaste nieuwslezeres van het ANP-nieuws. Ook voorzien we de voorgelezen tekst per zinsdeel van highlights en verklarende animaties. En, waar mogelijk, voegen we een eenvoudig beeldverhaal of passende illustratie toe. Een deel van het nieuws is zo ook geschikt voor KSE niveau 1 tot 3 voor NT1- en NT2-leerders.

Het nieuws kan als aanvullende leesstof dienen. Maar ook gebruikt worden als aanleiding om spreekvaardigheid te oefenen en zich een mening te vormen over actuele en maatschappelijk-culturele onderwerpen. Kortom. Van het nieuws van Steffie word je om verschillende redenen heel blij.

Het rendement van goed nieuws

Maar willen mensen wel goed nieuws zien of lezen? Die vraag is belangrijker dan je denkt. We vinden het in ons privéleven doorgaans fijn om anderen te vertellen over onze positieve ervaringen en gebruiken daarbij leuke nieuwtjes. Zo behalen we als het ware extra rendement op de goede dingen die we meemaken. Psychologen noemen dit gedrag dan ook wel ‘kapitaliseren’ op positieve ervaringen.

Dit kapitaliseren kan leiden tot allerlei gunstige effecten. Zoals een verhoogd welbevinden. Of dat ook echt gebeurt, hangt voor een groot deel af van hoe het goede nieuws wordt aangeboden en van de reactie van de ander. Steffie kan met haar nieuws helpen om altijd een leuk simpel praatje paraat te hebben.

Psycholoog Shelly Gable, van de University of California, verdiept zich al bijna twintig jaar in dit fenomeen. Volgens haar is het voor onze privé- en professionele relaties belangrijk dat we beter worden in vieren van wat goed gaat en kunnen we daarbij goed nieuws gebruiken.

Voor veel mensen niet begrijpelijk

We hebben ook onderzoek gedaan naar de manier waarop mensen die een zetje kunnen gebruiken het liefst nieuws consumeren. De gemiddelde leesbaarheidsscore van Nederlandstalige online nieuwsartikelen blijkt namelijk niet overeen te komen met taalniveau B1. Artikelen van RTL Nieuws en AD blijken gemiddeld genomen het gemakkelijkste leesbaar. Ten opzichte van de artikelen van NOS, NU.nl en De Telegraaf. Daarnaast blijkt de nieuwsrubriek shownieuws het makkelijkst leesbaar, economische en buitenlandse nieuwsartikelen zijn het moeilijkst leesbaar.

Onderzoekers Heij en Visser lieten zien dat Nederlandse publiekscommunicatie op taalniveau C1 wordt geschreven, maar uit dit onderzoek blijkt dat journalisten taalniveau B2 aanhouden. Dit heeft als gevolg dat nieuwsartikelen van NU.nl, AD, NOS en De Telegraaf voor 60% van de Nederlanders niet begrijpelijk zijn.

Deze mensen hebben in dit geval dus onvoldoende toegang tot de nieuwsmedia. Ze zullen zichzelf niet volledig kunnen laten informeren over wereldwijde gebeurtenissen. Ook een eigen opinie ontwikkelen en voorzien worden van extra informatie die nodig is bij politieke en maatschappelijke ontwikkelingen is lastig.

Door middel van een focusgroep met vijf “praktisch opgeleide” mensen hebben we in kaart gebracht waar deze nieuwsconsumenten zoals tegenaan lopen op bijvoorbeeld een populaire website als Nu.nl. Ook hun rubriek Simpel Uitgelegd zal de komende tijd aangepast worden naar aanleiding van de uitkomsten van ons onderzoek.

Meer participatie en een mediareset

Het eindresultaat bestaat uit een gedegen positieve nieuwsvoorziening op de diverse platforms van Leer Zelf Online op taalniveau B1. Dit zal kwetsbare mensen niet alleen beter laten participeren in onze veel te ingewikkelde samenleving. Het andere goede nieuws is ook dat het voorbeeld kan worden voor de business van gevestigde mediabedrijven. Journalisten moeten natuurlijk hun werk onafhankelijk en kritisch blijven doen. Maar willen hun verhalen relevant blijven, is een heroriëntatie niet zo slecht. Verhalen met een positieve insteek worden meer gelezen en mensen delen ze vaker. Deze nieuwe ‘constructieve’ journalistiek noemt betekent wellicht ook voor de mediasector een ‘reset‘. Een reset van de business van storytelling naar een meer positief geluid, is op dit moment zeker gewenst.