Wat gebeurt er met onze privacy en autonomie in het digitale tijdperk vol data en algoritmes? Hoe beschermen we onze menselijkheid, waarden en democratische rechtsstaat tegen de datamacht van controlestaten, grootmachten en techreuzen? Kortom: hoe houden we de samenleving menselijk én de democratie gezond in het digitale tijdperk?

Bij SETUP zijn dit soort vragen dagelijkse kost. Maar dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend en daarom organiseren we samen met SURF de Privacyrede op donderdag 17 februari. Samen met oud-kamerlid Kees Verhoeven duiken we in de dilemma’s van het digitale tijdperk.

De samenwerking tussen SETUP en SURF

Medialab SETUP houdt zich bezig met het onderzoeken en visualiseren van onze dagelijkse toekomst met technologie. Samen met kunstenaars en ontwerpers maken we de gevolgen van technologische ontwikkelingen tastbaar. Zo maakten we onze relatie met social media expliciet in ‘relatietherapie voor social media’. Of schreven we samen met artificiële intelligentie een smartlap, om tastbaar te maken hoe het is om met een AI samen te werken.. Ons doel: een zo breed mogelijk groep mensen kennis laten maken met de toekomst van technologie. Dit doen we onder andere samen met SURF. Een coöperatie van meer dan 100 onderwijs- en onderzoeksinstellingen die ICT-vernieuwing aan jagen. Samen organiseren we elk jaar de Privacyrede in TivoliVredenburg. Dit jaar op donderdag 17 februari met Kees Verhoeven.

De Privacyrede biedt een podium aan personen die een vernieuwende blik werpen op de maatschappelijke gevolgen van technologie. In de Privacyrede van 2020 stelde Marleen Stikker dat het internet stuk is. We worden afgeluisterd, gestuurd, gevolgd en geleefd en we hebben het zelf laten gebeuren. Een internet dat niet alleen draait op datagedreven winstmodellen, maar óók op publieke waarden, betekent alle zeilen bijzetten. Dit jaar nodigen we oud-kamerlid Kees Verhoeven uit om het podium te betreden en het publiek mee te nemen in de vraag: Hoe beschermen we onze rechtstaat in het digitale tijdperk?

Genoeg reden voor een rede

De overheid is dol op data en technische oplossingen, maar het is een naïef idee dat computers neutraal en objectief zijn. Doordat we twee jaar massaal thuis werkten en online leefden, steeg de winst in Silicon Valley tot recordhoogten. In 2021 haalde Alphabet, het moederbedrijf van Google, een omzet van een kleine 258 miljard dollar, omgerekend haast 229 miljard euro. Dat was 41 procent meer dan een jaar eerder. En terwijl Big Tech-bedrijven varen op de winst van onze datagolven, blijven overheden krampachtig vasthouden aan digitale tools om het virus te bestrijden.

Naast de ongefundeerde drang om iets met technologie te willen doen, legt de stortvloed aan technologische ontwikkelingen ook druk op het ecosysteem waarin politici en bestuurders opereren. Data is niet de oplossing voor alles, maar dit gebrek aan kennis van technologie speelt al langer in de Tweede Kamer. Ondanks dat het ‘geen sexy onderwerp’ lijkt, moet digitalisering volgens Kees daarom een veel hogere prioriteit op de politieke agenda krijgen. Juist omdat de maatschappelijke impact zowel geleidelijk, geruisloos als gigantisch is.

Oud-kamerlid Kees Verhoeven spreekt tijdens de privacyrede

Staatssecretaris Digitalisering

Met het nieuwe kabinet hebben we voor het eerst een staatssecretaris Digitalisering. En dat is hoog tijd. Maar is het takenpakket niet veel te groot? Van de marktmacht van grote Amerikaanse techbedrijven aanpakken, tot cybercriminaliteit bestreden. Digitalisering is niet iets van één staatssecretaris, of van één ministerie, zelfs niet iets van alleen de overheid. Hoog tijd om de overheid een digitale spiegel voor te houden en de obsessie met data en controle in te ruilen voor nieuwe denkwijzen en meer vertrouwen.

Samen met Kees maken we de balans op; wat betekent het digitale tijdperk voor onze privacy en autonomie? Waar staan we nu en wat is er nodig om onze menselijkheid, onze waarden en onze democratische rechtsstaat tegen de datamacht van controlestaten, grootmachten en techreuzen te beschermen?

Tijdens de Privacyrede gaan we op zoek naar antwoorden. En daarvoor moeten we terug in de tijd. Naar het einde van de vorige eeuw. Toen het internet optimisme nog groot was, de dot.com-bubble nog moest barsten en de Twin Towers nog overeind stonden. Deze gebeurtenissen in het sleuteljaar 2000 hebben geleid tot de enorme datazucht die het mechanisme vormt achter zowel het verdienmodel van Big Tech als de controledrang van Big States. Hoe moet een democratische rechtsstaat zoals Nederland handelen om een menselijke samenleving en een sterke democratie te waarborgen? Daar gaan we het over hebben!

Ben je erbij?

De Privacyrede is voor iedereen die geïnteresseerd is in technologie en zin heeft om ondergedompeld te worden in de dilemma’s in het digitale tijdperk. Deze editie werpt Kees Verhoeven een blik op het handelen van overheden, organisaties en politica in de algoritmische soep waar we nu in zitten. De zaal is uitverkocht, maar er zijn nog genoeg plekjes om de rede online te volgen. Bemachtig nog snel een ticket via de website van TivoliVredenburg.