Video’s op YouTube waarbij er een kijkje kan worden genomen in het dagelijks leven van ‘normale’ mensen zijn tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld. De zogeheten ‘vloggers’ nemen je mee in hun leven en laten zien wat voor kleding ze dragen, welke producten ze eten en welke games ze interessant vinden. In deze zogenoemde vlogs is het vaak niet duidelijk of de vloggers betaald krijgen om een product aan te prijzen. Is er sprake van gesponsorde reclame of gaat het om de eerlijke mening van de vlogger? Reclame beperkt zich tegenwoordig niet meer tot televisie en printadvertenties, ook sociale media zitten er vol mee. Kinderen en jongeren worden op nieuwe manieren blootgesteld aan reclameboodschappen. Zij herkennen deze echter niet altijd. Wat kunnen we daaraan doen?

Omringd door reclame

Reclame is iets van alle tijd. Door reclame worden we overgehaald om een bepaald product te kopen of een bepaalde dienst te gebruiken. Met de komst van online (sociale) media zijn er nieuwe vormen van reclame ontstaan. Voor adverteerders is het een makkelijke manier om via deze kanalen kinderen en jongeren te bereiken. Kinderen en jongeren maken immers actief gebruik van deze nieuwe mediavormen: ze gamen, kijken YouTube video’s en zijn actief op meerdere sociale mediaplatformen. Reclame, en met name digitale reclame, wordt vaak subtiel vermomd, waardoor onervaren consumenten, zoals kinderen en jongeren, de reclame moeilijk kunnen herkennen.

Online sluikreclame

Een belangrijk begrip bij reclame is sluikreclame. Men spreekt van sluikreclame als het niet duidelijk is of er sprake is van een commerciële boodschap of van redactionele inhoud in een reclameboodschap. Ook in de video’s op YouTube is er sprake van sluikreclame. En laat dat nou net veel in het nieuws zijn geweest de afgelopen tijd. Zo vindt onder andere het Commissariaat voor de Media dat het vaak onduidelijk is of de YouTubers en vloggers worden betaald om het over bepaalde producten te hebben in hun video’s: “voor jonge kijkers is het lastig te zien of ze gewoon de Hema inlopen, of betaald krijgen om daar te zijn”, zegt de woordvoerder. Kinderen en jongeren kijken op tegen de YouTubers en zijn makkelijk te beïnvloeden. Dat de invloed van de YouTubers en vloggers ver gaat, blijkt wel uit de enorme aantallen volgers en het feit dat de jongeren ook daadwerkelijk bepaalde aankopen doen geïnspireerd op de aankopen van hun favoriete YouTubers.

Advergames en gepersonaliseerde reclame

Zoals eerder is gezegd, maken kinderen en jongeren veelvuldig gebruik van de nieuwe mediavormen. Er wordt dan ook niet alleen op het mediaplatform YouTube reclame gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan verschillende games die jongeren en kinderen spelen, ook daar is veel reclame te vinden. Reclame door middel van een computerspel wordt een advergame genoemd. Ook vindt er tegenwoordig veel gepersonaliseerde reclame plaats: op basis van je gedrag op internet wordt er gerichte reclame gemaakt, gebaseerd op de interesses van een individuele consument. Zo heeft bijvoorbeeld het platform Snapchat vorig jaar al laten weten dat zij gepersonaliseerde reclameboodschappen wil gaan versturen. Je kunt je voorstellen dat het zo steeds lastiger wordt om reclame te herkennen, zelfs voor de ervaren mediagebruiker.

Kritisch omgaan met reclame

Maar hoe nu verder? Wat betreft sluikreclame op YouTube is in werking gezet dat het Commissariaat voor de Media over een paar jaar YouTubers kan beboeten. Nieuwe richtlijnen moeten echter eerst door het Europees Parlement worden aangenomen. In de tussentijd is het vooral belangrijk dat ouders en opvoeders op de hoogte zijn van de werking van online reclame op kinderen en jongeren. Zij kunnen met hun kind het gesprek aangaan over reclame op YouTube, voorbeeldvragen vind je in het dossier YouTube op Mediawijsheid.nl. In het nieuwe dossier Reclamewijsheid staan daarnaast praktische tips en tricks, filmpjes, lesmateriaal en meer

Wat is jouw tip om kinderen en jongeren, maar ook ouders en opvoeders bewust te maken van online reclame? Laat het weten in een reactie hieronder.