Hoe help je jongeren bewust om te gaan met hun smartphone en schermtijd? In Amsterdam werken scholen, jongeren en de gemeente samen aan initiatieven die bijdragen aan een gezonde digitale leefwereld.

Anouk Wieleman, senior projectleider Online Leefwereld Jongeren bij de gemeente Amsterdam, vertelt over één van die initiatieven: ATTACHED. Daarin delen jongeren zelf hun ervaringen en ideeën over hun online wereld.

Structureel aandacht voor mediawijsheid

De Week van de Mediawijsheid 2025 zit erop, maar in Amsterdam staat mediawijsheid het hele jaar door op de agenda. Binnen het Programma Online Leefwereld Jongeren werken we structureel aan een gezonde en veilige digitale leefwereld voor jonge Amsterdammers.

Het welzijn van jongeren staat steeds vaker onder druk door technologie. Daarom helpen we hen om bewuster en gezonder met hun smartphone, sociale media en schermtijd om te gaan. Ouders en docenten spelen een belangrijke rol in het begeleiden van jongeren in hun online gedrag. 

Een mooi voorbeeld van hoe we dat samen aanpakken is ATTACHED: een project dat bestaat uit een tentoonstelling, manifest, lespakket en een online tool. We willen hiermee de online wereld van jongeren zichtbaar maken in de stad en ook het gesprek hierover stimuleren, op school en thuis.

Hoe ATTACHED ben jij?

In de buitententoonstelling ATTACHED nemen zes Amsterdamse jongeren je mee in hun online wereld. Ze laten zien hoe complex de relatie met technologie kan zijn. Hoe vind je balans tussen offline en online? Wanneer is contact verrijkend en wanneer juist verslavend? En wat heb je nodig om gezond met je telefoon om te gaan?

De gratis tentoonstelling reist tot en met maart 2026 door Amsterdam en Weesp. Op dit moment staat hij op het Museumplein, naast de ijsbaan. Kijk hier waar de expo nog naartoe reist.

Jongeren aan het woord

De zes jongeren achter ATTACHED hebben hun ervaringen en ideeën over de digitale wereld vastgelegd in een manifest met vijf punten voor een gezondere online toekomst. Hun verhalen geven een eerlijk beeld van hoe het is om op te groeien in een wereld die altijd ‘aan’ staat.

Darryl (18) vertelt bijvoorbeeld:“Ik zit denk ik wel tien tot twaalf uur per dag op mijn telefoon, vooral op TikTok. Ik wil mijn online aanwezigheid gebruiken om anderen te inspireren, maar ook mezelf beschermen. Het zou beter zijn als er meer transparantie was over betaalde advertenties. Mensen zouden dan bewuster keuzes maken.”

Kiera (19) heeft een dubbel gevoel bij haar telefoon en verlangt naar echt contact: “Iedereen lijkt zijn telefoon te haten, maar we blijven toch scrollen. Misschien helpt het als je maar een beperkt aantal mensen kunt volgen. Dan kies je bewuster wie echt belangrijk voor je zijn.” 

Hun inzichten vormen de basis van het ATTACHED manifest, dat laat zien hoe jongeren zelf nadenken over de toekomst van de digitale wereld. Je kunt het manifest en de verhalen van de jongeren lezen op attached.amsterdam.nl

Lesmateriaal voor scholen

Ben je docent en wil je dit thema in de klas bespreken? Speciaal voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo) bieden we met ATTACHED ook lesmateriaal aan. De les helpt leerlingen kritisch nadenken over hun smartphonegebruik en de invloed van sociale media. Hoe werken verslavende app-ontwerpen? Wat gebeurt er in je brein tijdens eindeloos scrollen? Wie profiteert er eigenlijk van je schermtijd?

De les duurt een uur en kan ook prima zonder bezoek aan de tentoonstelling worden gegeven. Leerlingen reflecteren op hun eigen gedrag, bespreken de invloed van technologie en formuleren een persoonlijk voornemen om gezonder met hun telefoon om te gaan. De lesbrief is landelijk te gebruiken en vrij beschikbaar.

Onderzoek je digitale gewoontes

Wil je leerlingen (of collega’s) op een laagdrempelige manier laten nadenken over hun smartphonegebruik? Dat kan ook digitaal. Via de interactieve tekentool Sketch onderzoeken jongeren hun relatie met hun telefoon en delen ze hun visie op een gezondere online wereld.

Probeer het zelf ook eens uit. 

Meer weten

ATTACHED is een project van studio idiotēs en Connect, het jongerenontwerplab van de gemeente Amsterdam. In dit lab werken jongeren en professionals samen aan vraagstukken rond de online leefwereld. De fotografie is gedaan door het fotografenduo Maria Bodil.

Om meer te leren over initiatieven van het Programma Online Leefwereld Jongeren van de gemeente Amsterdam, kijk je op Programma Online Leefwereld Jongeren – Innovatie. Wil je samenwerken of heb je een vraag? Mail naar connectlab@amsterdam.nl, t.a.v. Anouk Wieleman.