Sociale media zijn ongeschikt voor kinderen. Tot die conclusie komt de Consumentenbond in nieuw onderzoek naar acht verschillende sociale mediaplatformen. Dit mag je gerust een groot probleem noemen, aangezien sociale media razend populair zijn onder jonge gebruikers. Maar hoe los je dit probleem op? Verschillende netwerkpartners bieden oplossingen om veilig met sociale media om te gaan en werken aan een oplossing voor de toekomst.

Maar eerst; wat heeft de Consumentenbond precies onderzocht? Onderzoekers controleerden welke opties Facebook, Instagram, Signal, Snapchat, Telegram, TikTok, WhatsApp en YouTube aan kinderen en ouders bieden om het platform tot een veilige omgeving te maken.

‘De platforms houden te weinig rekening met de kwetsbaarheid van kinderen. Ze schenden de privacy en hebben te weinig kindvriendelijke instellingen’, concluderen de onderzoekers vervolgens. Zo worden er profielen gemaakt van jonge gebruikers, bieden lang niet alle platformen de mogelijkheid om bijvoorbeeld schermtijd bij te houden en is content verwijderen of je account opzeggen erg ingewikkeld.

‘De platforms houden te weinig rekening met de kwetsbaarheid van kinderen. Ze schenden de privacy en hebben te weinig kindvriendelijke instellingen’

Verbieden is niet de oplossing

Moeten we sociale media dan maar verbieden voor kinderen? ‘Nee’, stelt Consumentenbond-directeur Sandra Molenaar. ‘Maar feit is wel dat de platforms in hun huidige vorm geen veilige omgeving vormen voor kinderen. Dat moet veranderen. En dat kunnen we niet overlaten aan techbedrijven. Want die laten keer op keer zien het niet te kunnen.’

Begeleiden en ondersteunen

Ook Peter Nikken, van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI), heeft het onderzoek gelezen. ‘Omdat de meeste apps hun veiligheid voor kinderen en jongeren niet op orde hebben, is het belangrijk dat ouders en leerkrachten hen ondersteunen en begeleiden.’

Dat geldt helemaal voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking of psychosociale problematiek goed. Nikken: ‘Ook zij vinden het belangrijk om via sociale media contact met anderen te hebben. Maar voor hen is het extra lastig om in te schatten of ze wel met betrouwbare personen te maken hebben.’

Het NJI heeft verschillende tips verzameld over de omgang met sociale media. Zo zijn er tips ván jongeren, voor ouders en adviezen voor professionals. Onder meer de MediaDiamant en Mediasmarties.nl worden genoemd als handvat voor een gesprek over sociale media.

TikTok is één van de door de Consumentenbond onderzochte platformen. ‘TikTok heeft zijn zaken bijzonder slecht op orde’, oordeelde de instelling al eerder over dit – vooral onder jongeren – zéér populaire platform.

 

Hoe gaan we om met TikTok en de dataverzameling door sociale media? Deze vraag stond centraal tijdens de online netwerksessie Kind & privacy van Netwerk Mediawijsheid en Bureau Jeugd & Media. Lees hier het verslag terug van deze sessie.

De Code voor Kinderrechten als duurzame oplossing?

Maar naast omgaan met de huidige situatie, is een duurzame oplossing voor de toekomst nodig. ‘Er zijn aanvullende regels nodig om kinderen te beschermen’, stelt Molenaar. ‘Het belang van kinderen moet al in het ontwerp van de apps meegenomen worden.’

Dit uitgangspunt staat ook beschreven in de Code voor Kinderrechten, waar de Consumentenbond en tal van Netwerkpartners hun steun voor hebben uitgesproken. In die Code – opgesteld door onder meer Waag en de Universiteit Leiden – staan tien beginselen over hoe app-makers privacyvriendelijke applicaties voor kinderen kunnen ontwikkelen.

De Code biedt ook wat ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder betreft een mogelijkheid om sociale media tot een veiligere plek voor kinderen te maken. Ceder stelde verschillende Kamervragen over het onderzoek van de Consumentenbond. Zo vraagt hij de verantwoordelijke ministers onder meer welke mogelijkheden zij zien om de code bindend te maken. En of er mogelijk een Europese variant te bedenken is.

‘Er zijn aanvullende regels nodig om kinderen te beschermen. Het belang van kinderen moet al in het ontwerp van de apps meegenomen worden’

Publieksprogramma Code voor Kinderrechten

Wil je zelf bijdragen aan een veiligere, digitale toekomst voor kinderen? Praat en ontwerp dan mee tijdens het publieksprogramma over de Code voor Kinderrechten op donderdag 9 december.

Tijdens het publieksprogramma wordt er gepraat met tech-ontwikkelaars, ontwerpers, ouders en partijen die keuzes maken over technologie voor kinderen. De huidige dilemma’s in het ontwerpen van (de juiste) technologie voor kinderen worden besproken en er wordt gezocht naar oplossingen aan de hand van de Code voor Kinderrechten.

Lees meer de Code en kinderen op sociale media:

» Lees ook:  Code voor Kinderrechten zet het belang van het kind centraal
» Het belang van het kind voorop: zo waarborg je kinderrechten in jouw digitale dienst of product
» Onderzoek: Kwart kinderen basisschool ziet pesten in groepsapp
» Dit is hoe buitensluiten op sociale media eruit kan zien