Op dinsdag 15 april vond bij Beeld en Geluid het symposium ‘Ukkies – hun brein en mediaopvoeding’ plaats, een van de activiteiten tijdens de Media Ukkie Dagen 2014. Dit symposium werd georganiseerd door Mediawijzer.net, mede mogelijk gemaakt door het Nederlands Jeugdinstituut, Bureau Jeugd en Media en Sardes, om opvoeders en professionals uit o.a. de kinderopvang, mediacoaches, bestuurders en beleidsmakers op weg te helpen bij mediagebruik door het jonge kind.

Onderzoek Media in de kinderopvang

Bij de start van het drukbezochte symposium gaf Mary Berkhout, programmamanager van Mediawijzer.net kort de highlights weer van het onderzoek Media in de kinderopvang dat Mediawijzer.net heeft laten uitvoeren naar het mediagebruik in kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Opvallende resultaten uit dit onderzoek: 40% van de kinderdagverblijven gebruikt helemaal geen digitale media, dus ook geen radio of cd’s. Wanneer er wel gebruik van gemaakt wordt, gebeurt dit in meer dan de helft van de gevallen zonder dat er iets over vastgelegd is in een pedagogisch beleidsplan.

Experts aan het woord

Daarna werd door twee experts – Marianne de Valck van het Adviesbureau Spelen en Speelgoed en Peter van Nunen, klinisch neuropsycholoog van het Eindhovens Psychologisch Instituut – de ontwikkeling van de hersenen van kinderen onder de 6 jaar belicht en werd besproken wat het effect van het toenemend gebruik van media door deze groep kinderen voor deze hersenontwikkeling kan zijn.

De ontwikkeling van hersenen, ook bij kinderen, gaat stapsgewijs. De stappen die elkaar daarbij opvolgen, zijn: ervaren, ontdekken, uitproberen, herhalen, kunnen (vaardigheid) en leren (inzicht). Deze cyclus wordt steeds opnieuw herhaald. In de eerste 2/3 jaren worden voornamelijk ervaringen beleefd die te maken hebben met interacties waarbij de rechterhersenhelft aangesproken wordt. Zenuwbanen en verbindingen in de hersenen worden op deze jonge leeftijd heel effectief gevormd, veel effectiever dan wanneer je dezelfde ervaringen op latere leeftijd aangeboden krijgt. Op latere leeftijd ligt de nadruk meer op de ontwikkeling van de linkerhersenhelft waar taal aangeleerd wordt en waarbij geleerd wordt hoe deze te gebruiken.

Voor kinderen van 0-2 jaar zijn de eerste 2 stappen belangrijk: zij moeten zoveel mogelijk zintuiglijke ervaringen opdoen, zoals voelen, proeven en ruiken. Digitale media bieden op dit moment deze ervaringen niet. Wanneer je dus door het aanbieden van digitale media wilt bereiken dat de jongste kinderen leren of zich ontwikkelen in de eerste 2-3 jaar van hun leven, heeft dat geen enkele “zin”. Wanneer tablets en andere vormen van digitale media daarentegen naast deze voor kinderen essentiële interacties komen, is er geen probleem.

Peter Nikken, bijzonder hoogleraar Mediaopvoeding en werkzaam bij het Nederlands Jeugdinstituut (NJi), gaf aan dat een vergelijkbare discussie speelde bij de introductie van televisieprogramma’s die speciaal gemaakt werden voor de jongste kinderen, zoals Tik Tak en Teletubbies. Na de aanvankelijke weerstand en het advies om tv tot de puberteit te vermijden is de mening nu dat televisie  kijken wel degelijk iets kan toevoegen aan de ontwikkeling van jonge kinderen, zolang ouders dat maar samen met hun kinderen doen. Het leveren van context en het geven van feedback door een volwassene is een goede vorm van interactie met een jong kind.

Eline Kwantes, eigenaar van Dromenkroon gaf tenslotte aan dat bij goede apps voor kinderen vrij spelen een belangrijk criterium moeten zijn zodat apps de fantasie en nieuwsgierigheid prikkelen en als startpunt kunnen dienen voor het ontdekken. De app Noa’s Sterren van grafisch vormgever Hanneke van der Meer (Somoiso) die aan het eind van het symposium de Media Ukkie Award 2014 kreeg, is daar al onderscheidend in volgens juryvoorzitter Marjolijn Bonthuis: “de interactie is geweldig is en  je wordt geprikkeld om mee te doen. Dit is vakmanschap dat je maar zelden ziet.”

Whitepaper “Ukkies: hun brein en mediaopvoeding”

Tijdens het symposium werd de whitepaper “Ukkies: hun brein en mediaopvoeding” aangehaald, dat Bureau Jeugd en Media in opdracht van Mediawijzer.net schreef. In deze whitepaper worden de belangrijkste vragen besproken over gebruik van beeldschermen door ukkies, met speciale aandacht voor tablets en apps.

» Download de whitepaper ‘Ukkies: hun brein en mediaopvoeding‘

Onderzoek ‘Media in de kinderopvang’

Ook werden tijdens het symposium cijfers toegelicht over het gebruik van media in de kinderopvang en de verankering in pedagogische beleidsplannen. De cijfers kwamen uit nieuw onderzoek van Mediawijzer.net, het Nederlands Jeugdinstituut en Sardes.

» Download het onderzoek ‘Media in de kinderopvang‘