De slides bij mijn colleges aan de universiteit zijn bedoeld als ankerpunten in mijn verhaal. Er staat zelden tekst op; het zijn afbeeldingen. Ik zoek altijd op hoge resolutie, omdat ik het zelf vreselijk vind als ik bij een lezing naar van die onhandig uitgerekte foto’s moet kijken. Als ik naar een volgende slide ga, signaleert dit voor de student dat we naar een nieuw ‘tussenkopje’ in het college gaan. Het beeld moet daarbij spreken, het moet inhoudelijke raakvlakken hebben en blijven hangen bij de student.

Visuele storytelling is onderdeel geworden van het alledaagse leven. Met Snapchat en Insta-stories doe je niets anders. Gifjes maken het mogelijk om complexe gevoelens met één beeld te verwoorden. Die digitale beeldcultuur is interessant, voor kunstenaars, wetenschappers en journalisten bijvoorbeeld. Evelyn Austin en Lilian Stolk organiseren daarom The Hmm: ‘een serie razendsnelle lezingavonden over hedendaagse beeldcultuur’.

Gastprogrammeur bij The Hmm

Iedere editie worden er zo’n tien sprekers uitgenodigd die met twintig slides in vijf minuten een verhaal vertellen. Elke presentatie wordt gevolgd door vragen uit de zaal. Om te zorgen dat er voortdurend verse input is, vragen Austin en Stolk steeds een gastprogrammeur. Voor de editie van 6 november mocht ik dat zijn.

Van grappige gifjes tot auteursrecht

Een aantal jaar geleden was ik te gast bij het VPRO-programma Zomergifjes. Daar ontmoette ik Jules de Keizer die GIF-meister van dienst was. Toen ik gevraagd werd om The Hmm te programmeren wist ik dan ook meteen dat ik Jules wilde boeken. Zijn Instagram staat bol van zelfbewerkte visuele grapjes en kunst. Tijdens The Hmm liet hij daar een aantal voorbeelden van zien. Zijn werk wordt echter bedreigd, zo bleek uit de bijdrage van spreker Joe McNamee. Nieuwe Europese auteursrechtwetgeving zou het plaatsen van beeldmateriaal van anderen op grote sites als Instagram wel eens kunnen verbieden.

De vooroordelen van algoritmen

Digitale visuele cultuur kan niet los worden gezien van de technologieën die het delen mogelijk maken. Het algoritme van Facebook drijft bijvoorbeeld mensen weg van de site; ze zijn ontevreden over wat het platform hen voorschotelt in hun feed. Algoritmen worden gemaakt door mensen en reproduceren dus menselijke vooroordelen. Ontwerper Rogier Klomp maakte het project bias in, bias out om het publiek hier meer van bewust te maken (zie ook deze blogpost die ik schreef over racistische, seksistische en homofobe algoritmes).

Van identiteit tot online oorlog

Populaire cultuur is het terrein van strijd. Het is een plek waar identiteiten gesmeed worden, maar waar ook uitsluiting plaatsvindt. Er is de laatste tijd bijvoorbeeld veel media-aandacht geweest voor representatie van zwarte mensen – of liever gezegd, het gebrek daaraan in bijvoorbeeld de modewereld – maar we weten weinig over de representatie van Aziaten. Daarom nodigde ik Reza Kartosen-Wong uit. Hij deelde inzichten uit zijn proefschrift naar de rol van populaire cultuur in de constructie van ‘Aziaatheid’. Het gaat dan bijvoorbeeld om films en muziekvideo’s uit Azië die door Aziatische jongeren in Nederland gebruikt worden om hun identiteit mee vorm te geven.

Het element van strijd keerde ook terug in de presentatie van Sidney Smeets, strafrechtadvocaat maar bovenal geek. Hij deelde een aantal klassieke memes en vertelde onder andere over de oorlog tussen Star Wars fans en haters die ontevreden zijn over de laatste toevoeging aan de franchise, de film The Last Jedi. Dit zijn onderwerpen die Sidney en ik, samen met medemaker Thom Aalmoes, regelmatig aankaarten in onze podcast Geeky Dingen.

Sidney was overigens zo aardig om in te vallen voor mijn gasten Laurens Buijs en Carmen Felix. Laurens zou komen vertellen over mannelijkheid en Carmen over typisch Nederlandse cultuur. Helaas waren ze beiden geveld door de griep. Wellicht krijgen ze tijdens een volgende The Hmm een tweede kans.

In de klas

Er waren meer sprekers, maar hier iedereen opsommen zou geen recht doen aan de ervaring van de avond. The Hmm is als visuele cultuur zelf: het is vermakelijk, maar biedt ook stof tot nadenken en reflectie. Het is een model dat ook goed te passen is in de klas: laat leerlingen aan de hand van zelfgekozen beelden vertellen over hun belevenissen in hedendaagse visuele cultuur en voer er vervolgens een kritisch gesprek over.

De volgende editie van The Hmm is al op 28 november, in de Brakke Grond in Amsterdam.