Afgelopen week was ik op uitnodiging van Mediawijzer.net bij de Tegenlicht meetup over de uitzending What makes you click. Een geweldige uitzending waarin wordt uitgelegd dat en hoe de grote online diensten ontworpen worden om ons zo snel of zo veel mogelijk te laten kopen of ons zo lang mogelijk online te houden: zoveel mogelijk time spent als doel. Ik (en mijn familieleden) houden enorm veel van het digitale. Maar ook ik voel dat ik vaak veel langer op Twitter hang dan ik wil en mijn kinderen soms tijdens het vlogs vreten zie veranderen in onaantrekkelijke passieve wezens.

Autonomie is een illusie

Bart Schutz betoogt zowel in de uitzending als tijdens de meetup dat we in feite helemaal geen eigen beslissingen nemen en voortdurend bestuurd worden door wat de digitale goden voor ons ontwerpen d.m.v. hun voortdurende a-b testen. Daar kun je met onderwijs of voorlichting niet tegenop.

Zijn advies is ons er niet (altijd) tegen te verzetten, maar er gewoon in mee te gaan. Vrij naar Schutz: ‘Wil je een hotelkamer boeken, doe dan gewoon wat Booking van je verwacht. Besteed geen energie in het weerstaan van de persuasieve technieken, maar besteed die energie en aandacht aan andere belangrijke dingen.’

Jelte Timmer van het Rathenau Instituut zat ook op het podium. Hij bekritiseerde de makers van apps: ‘Iedere ontwerper vindt dat zijn app het allerbelangrijkste is. Daarom staan alerts altijd standaard aan.’ Goed punt. En hij had heldere tips: Zet alle alerts uit. En zet het icoon van de app die aan je trekt niet op scherm één in je telefoon, maar pas op scherm drie. Dan klik je er minder op.

We zijn verloren

In de meetup bleef de discussie voornamelijk in het digitale domein steken. Eerlijk gezegd vond ik dat best jammer. Ik voel veel weerzin bij de stellige beweringen die Schultz maakt. Het is zo, er is niets aan te doen, het wordt alleen maar erger. Ik weiger dat te geloven. Overal om me heen zie en hoor ik van kinderen en ouders dat ze het digitale vaak best zat zijn. Kinderen vinden hun ouders vervelend als ze schermstaren en vice versa. En dat is geen probleem, maar juist een kracht: IKEA vond vorig jaar uit in haar Play Report dat maar liefst 70% van de kinderen liever met zijn ouders speelt dan media gebruikt.

De oplossing ligt wat mij betreft dan ook buiten het digitale. Binnen het digitale domein kunnen we misschien niet winnen. Het goed omgaan met de kracht van het digitale zit er wat mij betreft dan ook in zelf en autonoom te beslissen er niet mee om te gaan.

Saai

Wij zijn dat thuis nu aan het leren. Bij wijze van experiment houden we iedere dag een leeshalfuur: ‘s avonds na het eten gaat alles uit en lezen we allemaal in een boek. Van papier. Met een kookwekker. De eerste dagen ging dat gepaard met luidruchtig zuchten en steunen van de junioren. SAAI! Maar gisteren kreeg de vader van zijn dochter een boze blik toen zijn telefoon onder het lezen alerts blèrde. ‘Pap! Zet dat uit!’

Wij zijn heel tevreden. We gebruiken gewoon nog steeds veel en vaak allerlei media. Maar we voelen ons tegelijk rustiger en klikken minder. En we lezen de gaafste dingen! (En soms is het ook saai.) Dus ja, Schutz heeft vast gelijk. Maar wij voelen ons voorlopig nog even baas.

Dit artikel verscheen met bijbehorende illustraties eerder op lekkersamenklooien.nl. 

Lees ook in het kader van de Tegenlicht Meet Up en bloggersavond:

» Klik jij hier? Over online beïnvloeding en verleidingen
» Laten we ons verleiden of helpen door technologie?