In het kader van de aankomende Mediawijzer. Netwerk Experience, ben ook ik gevraagd waar mediawijsheid naartoe gaat in de toekomst. Mijn korte antwoord: van mediabewustheid over vandaag en gisteren, moeten we uitbreiden naar (media)wijsheid voor de toekomst.

Mediabewustzijn: korte termijn

Workshops over je Facebook-instellingen. Hoe je leert programmeren in Scratch. Een lezing voor ouders over privacy op sociale media. Een bijeenkomst over mediaopvoeding, met de media van vandaag. 10 tips om op school om te gaan met WhatsApp. Fijn dat er zoveel gebeurt rondom media, technologie en “mediawijsheid” de afgelopen jaren, maar hebben we hier over 10 of 20 jaar ook nog wat aan?

In de toekomst niet eens meer bewust

De immer groeiende ontwikkelingen op media- en technologische gebied maken dat we voor ons gevoel niet alles (zelf) weten. De drang om meer en meer bij te houden, wordt door internet sterk aangewakkerd. Het ervaren van alle nieuwe dingen is onmogelijk. En een gevoel van angst komt bij mensen op, als ze denken aan een wereld met kunstmatige intelligentie of speelgoed met slimme technologie erin.

In de toekomst gaan de technologische ontwikkelingen nog veel stappen verder en sneller. Het wordt meer gepersonaliseerd, buiten de massa-kanalen om.

Mede hierdoor kunnen we niet eens bewust zijn van het enorme internet, bijvoorbeeld alles dat over ons bijgehouden wordt en waar technologie zich überhaupt allemaal bevindt.

Wat gebeurt er dan in de toekomst?

Weet jij hoe de sociale druk voor tieners zal voelen in virtual reality games over een paar jaar? Hoe we om moeten gaan met privacy van je demente oma, als zij over 10 jaar een arm-chip heeft waarmee de deur open gaat? Welke invloed het heeft als websites en apps zichzelf vullen met content op basis van jouw persoonlijke wensen, in plaats van een redactie van personen? Hoe beïnvloedt zoiets je nieuwsbeleving? Is het in de toekomst überhaupt nog zichtbaar, als de helft van de mensen in een vergadering bestaat uit hologrammen? En wat gebeurt er als we het virtuele tastbaar kunnen maken? Of materie kunnen gaan teleporteren? Voorwerpen gaan 4D printen die zichzelf steeds veranderen? Want ja hoor, dit kunnen in de toekomst ook media zijn.

En nu heb ik het nog niet eens over de ontelbare ideeën die kinderen zelf hebben over de toekomst:

Er gaan bijzondere dingen gebeuren

Sommige onvoorstelbare ontwikkelingen vinden vandaag al plaats. Waar we jaren geleden alleen maar van konden dromen, dat zit nu in een stroomversnelling door platforms als IndieGoGo en Kickstarter. Doordat technologie een schijntje kost in vergelijking met jaren geleden, kan degene die wil innoveren dat gewoon doen. Vandaag nog. Dus dat de toekomst op het vlak van media en technologie een razende storm wordt, die per persoon van inhoud en impact verschilt, en dat deze bovendien voor langere tijd aanhoudt, ben ik volledig van overtuigd.

Kinderen lopen warm voor “wow-effect”, grote vragen belangrijker

Kinderen zijn direct getriggerd door de eerder genoemde toekomstscenario’s en allerlei gave nieuwe toepassingen. Het “wow-effect” dat (futuristische) media en technologie met zich meebrengt, is een geweldig aanhaakpunt. Maar zeker niet genoeg. Om in de enkel op dat niveau te blijven, zou ik zorgwekkend vinden. Want in de toekomst is de vraag welke rol deze nieuwe media & technologie in onze levens mogen spelen, van cruciaal belang.

Is de toevoeging van technologie in een boek bijvoorbeeld wenselijk? En is de waarde van een virtuele reis even groot als de echte ervaring? Zo zijn er talloze vragen te verkennen met kinderen EN hun opvoeders.

Waar liggen de ethische en door de mens gewenste grenzen in de toekomst? Hoe zorgen we dat je op een prettige manier samenleeft? Waar helpt de techniek ons en waar is het een beperking? Hoe zorgen we we ervoor dat kinderen van vandaag over tientallen jaren als professional verstandig met media- en technologie omgaan? En vooral: met elkaar en de wereld? We zullen dus dieper moeten leren denken. En doen!

Wat heb je nodig als alles om je heen zo snel beweegt?

Stevig in je schoenen staan: Met een open houding naar je omgeving en de veranderingen, terwijl je daar zelfstandig en kritisch naar kunt kijken. Samen met anderen op een creatieve manier naar nieuwe wegen zoeken. Verder durven kijken dan wat direct voor je ligt. En vooral daadkracht tonen, het heft in eigen (en gezamenlijke!) handen durven nemen.

(Media)wijze houding: lange termijn

In 2025 moeten we dan ook niet aan het vechten zijn tegen het gevoel dat de wereld niet bij te houden is. Media en technologie niet gaan zien als een blok aan het been. En zeker niet handelen op een basis van angst. We zullen nieuwe ontwikkelingen – samen met de jeugd – met open houding moeten onderzoeken, bespreken, duiden en ook zelf gaan maken & vormen! Dit helpt kinderen niet alleen in hun leven, maar ook op het gebied van media en technologie – wat immers verweven is in het dagelijks leven – kan het bijdragen om “wijzer” gebruiker en maker te zijn.

Van mediabewust naar mediawijs

Het is een grote uitdaging hiervoor iets concreets op te zetten. Wij proberen dat bij Dromenkroon (red. Dromenkroon is niet meer actief) de laatste jaren met projecten op relatief kleine schaal en daardoor beperkte impact. Door veel te lezen en onderzoeken en gewoon projecten te initiëren – mede met dank aan onze +/- 30 vrijwilligers – hebben we ondervonden dat dieper liggende vaardigheden en denkwijze, vele malen belangrijker zijn dan wat aan de oppervlakte belangrijk lijkt. Of wat kinderen in eerste instantie tegen je zeggen.

Graaf eens dieper. Kijk ook eens verder dan alleen het technische of economische belang. Zoek het in een combinatie van onwaarschijnlijke terreinen, in publiek private samenwerkingen. Een nieuwe blik van creatieve en kritische geesten is namelijk belangrijk voor een goede balans in onze maatschappij. Sociale interactie en ethisch besef spelen daarin een grote rol. We moeten niet enkel kinderen willen opleiden voor skills die het bedrijfsleven later nodig denkt te hebben. Martha Nussbaum schreef hier een goed boek over.

Verder zijn het project Rotterdam Vakmanstad en de visie van Henk Oosterling enorm inspirerend. En zo zijn nog wel meer voorbeelden te noemen natuurlijk! Zoals techniek & kunstdocent Marcel Fraij van Hemelsteen, maar ook Daan Roosegaarde met zijn gigantische kunstprojecten die ons aan het denken zetten.

Toekomst? Filosofie, (media)technologie en kunst

Waarvoor ik echt vind dat meer aandacht voor moet komen, is de combinatie van: kunst, filosofie en (media)technologie. Het creëren van een eigen visie, prototypes en concepten vanuit verbeeldingskracht met als basis socratische gesprekken en een open, onderzoekende houding. Kinderen vinden namelijk niet alleen in het praten en denken hun diepgang, maar vooral in samenwerkingen tijdens het creatieproces. Hierbij is een (meetbaar) product niet eens van belang. Met name zullen we ons moeten richten op het proces zelf.

Op het snijvlak van kunst, filosofie en (media)technologie gebeurt namelijk iets magisch! Kinderen komen hierdoor op nieuwe ideeën en doen inzicht op dat niet alleen voor morgen, maar ook voor vandaag al toepasbaar is. Als je je als begeleider een onderzoekende, open houding aanmeet, is dat al het halve werk. De realisatie dat er niet 1 waarheid is in de wereld, maakt ruimte voor hun eigen ontdekkingstocht, plus de uitprobeersels die daarbij horen. En uiteindelijk: een eigen visie en het kweken van daadkracht.

Toekomst maakt ruimte voor fantasie

Wij richten ons met Dromenkroon voornamelijk op het genereren van eigen ideeën en bewustwording voor de toekomst op het vlak van media en technologie. Vanuit de possible future (fantasie – alles is mogelijk!), gaan wij in onze projecten naar de probable (waarschijnlijk scenario – gebaseerd op trends) en de plausible future (behoudend – gebaseerd op verleden). Daarnaast bekijken we de toekomst voor kinderen zelf, maar wegen we ook de impact van hun ideeën op de mensen om hen heen. Van directe band, tot een wereldschaal. Hoewel nog ontzettend veel te onderbouwen en onderzoeken is, zien we dat kinderen dit proces met grote interesse en plezier doorlopen, een kritischer blik ontwikkelen en iets meer grip lijken te hebben op de toekomst. Want de toekomst is niet alleen je beroep. Het is zo veel meer…

Ben je ook een verkenner van de toekomst?

Doe je ook mee? Spring in het diepe, maak je projecten bekend en laat ze groeien. Want samen maken we de toekomst!

Dank aan o.a. Kirsten, Anonymous en @MediaJockey’s voor de tips!

Lees ook in het kader van de MNX:
» Mijn dag als razende Periscope-reporter op de MNX
» #MNX15 in beeld: tweets, foto’s en mediawijs video-nieuws
» MNX15: de toekomst van mediawijsheid ligt zowel in verdieping als verbreding van het vakgebied
» De mediacoach van de toekomst
» “Netwerkpartners willen verrast worden, dat gaan we tijdens #MNX15 doen”

Lees ook de toekomst van mediawijsheid volgens:
» Erno Mijland
» Aefke ten Hagen
» Roeland Smeets
» Karin Winters
» Marianne de Valck
» Jeroen de Boer en Mirjan Albers