‘Hij is gestopt met de filmpjes waar hij beroemd mee werd. Op YouTube probeert hij nu mensen met problemen te helpen. En hij gaat voor de serie ‘Achter Buurten’ op zoek naar jongens in achterstandswijken die geen tuig van de richel zijn, maar iets van hun leven maken. “Eigenlijk had die serie ‘jongens met een droom moeten heten’. Ik vond dat mooier. Meer positiviteit, weet je.’’ Positiviteit is niet altijd makkelijk. Daar is Ismaïl inmiddels achter. Veel van zijn fans begrijpen het niet. “Die zeggen: wat doe jij, Ismaïl. Jij bent niet meer van de straat.’’ Het kijkcijfer van zijn YouTube-kanaal is in elkaar geklapt. Er keken honderdduizenden naar de opstootjes bij de Vomar in Poelenburg. Nu kijken tienduizenden. “Sommigen willen liever sensatie.”
’’Eigenlijk was het maar één tweet die de voormalige treitervlogger op een ander spoor bracht. Eentje van Kees de Koning, baas van hiphop-label TopNotch. Die tweette na Ilguns arrestatie: “Waar is Ismail?” “Ik kreeg in die tijd zo veel haat, zo veel haat. Hij was éen van de weinigen die zich dit afvroeg.’’ Hij en De Koning leerden elkaar kennen. “Hij zei: jij hebt talent. Maar wel kappen met die shit.’’ De man helpt Ilgun nu met ‘dingetjes’. “Met pr. Interviews. Dat ik geen domme dingen doe.’’
Als ik gastlessen geef met betrekking tot sociale media over pesten, groepsgedrag, sexting, etc. werk ik altijd met de oefening: De Morele Rechtbank. Deze lessen werken heel inzichtelijk. Ik werk met een opstelling die haarfijn het plaatselijke groepsproces blootlegt. Het gaat over dader- en slachtofferschap. Over verantwoording en verantwoordelijkheid. En bovenal over bewustzijn. We onderzoeken ter plekke (in de klas) hoe het groepsproces van de leerlingen online en offline werkt. We onderzoeken hoe het voelt, we reflecteren en ik houd hen een spiegel voor van oorzaak en gevolg. Ze zeggen dingen als: ‘Ik wilde het eigenlijk niet doen. Maar ik sta hier toch.’ ‘Ik help pas, als een ander eerst helpt.’ ‘Hij doet het toch zelf?’ ‘Waarom zou ik iets doen?’.
Opvallend is dat de dader pas echt een dader wordt als hij volgers krijgt. De zogenaamde meelopers/doorstuurders. Wat vrij snel gebeurt, want je kunt maar beter volgen dan zelf gepest worden. Het groepsgedrag wordt in gang gezet. Met andere woorden: er is pas een leider als er volgers zijn. De dader die soms maar wat doet, realiseert zich dan dat hij tijdens het online groepsproces niet meer terug kan als hij bijstand krijgt. Het domino-effect is ingetreden.
Dader wordt slachtoffer
Totdat de situatie omdraait en er toch iemand is die opstaat tegen de dader. Er gebeurt iets interessants. De eerste weerstand maakt de dader en zijn gevolg krachtiger. Ze moeten zich bewijzen. Ze worden heftiger in hun reacties. Totdat er nog meer weerstand komt. Totdat de hele groep zich tegen de dader keert. En dan is de situatie omgedraaid: De dader wordt het slachtoffer.
Ik werk met jongeren en kinderen en ik wijs volwassenen erop dat het van groot belang is om ervoor te waken daders te slachtofferen. Omdat je dan hetzelfde doet wat je aanvankelijk wilde vermijden. Dat is niet het goede voorbeeld en het herstelt nooit de veiligheid in de groep. Het is een bevestiging van sociale onveiligheid.
Uiteindelijk kunnen de jongeren en kinderen haarfijn vertellen wat er nodig is voor herstel. Inzicht, gesprek, reflectie, boetedoening/genoegdoening, welgemeende excuses, wederzijds begrip en vergeving.
Inderdaad het kunnen pareltjes zijn, deze lessen.
Met elkaar werken aan herstel
De treitervlogger is negentien. Hij zit midden in zijn adolescentie. Hij ging flink de mist in. Heel flink. Inclusief mezelf ken ik persoonlijk niemand die het een goed idee vond om onder andere het molesteren van fietsers te filmen. Ik hoop dan ook van harte dat er aan herstel met de slachtoffers uit de eerdere video’s gewerkt wordt. Ik hoop dit voor alle betrokkenen. Ik hoop dat er gewerkt wordt aan inzicht, gesprek, reflectie, boetedoening/genoegdoening, welgemeende excuses, wederzijds begrip en vergeving. Ook wij, als toeschouwers hebben inzicht en herstel nodig om te kunnen veranderen. We maken deel uit van een groot groepsproces op internet. Daarom zou het herstelproces – waar mogelijk – ook getoond moeten worden, zodat wij als groep het herstel kunnen plaatsen. Mee kunnen voelen. Mee kunnen veranderen. Het past in het ‘vreedzame wijk’-denken om oplossingen met elkaar te zoeken voor aangedaan leed zodat we samen weer verder kunnen.
Ik vind het enorm bewonderingswaardig dat de treitervlogger van koers veranderd is. Het is iets wat ik altijd met mijn lessen hoop te bereiken. Inzicht. En verandering.
De treitervlogger werd uiteindelijk met zijn neus op de feiten gedrukt. Wat hij deed was helemaal niet oké. Hij wist het wel, maar hij leek niet terug te kunnen. Toch deed hij dat uiteindelijk wel.
De treitervlogger – of laten we hem gewoon Ismaïl Ilgun noemen – laat zien dat je een draai aan je leven kunt geven, ten goede van de maatschappij. Hij kan het rolmodel zijn voor de jongeren die wij proberen te bereiken. Dit is toch wat we willen als maatschappij? Dat jongeren leren van hun fouten? Reflectie op het eigen handelen is het grootste goed in rechtspraak, in de hulpverlening, in de opvoeding, in de maatschappij. Ik doe daar iedere dag mijn best voor. Ook op blanke en christelijke scholen, ook op hbo’s waar ik soms minder reflectie en inlevingsvermogen zie dan op de zogenaamde zwarte scholen. Maar dat terzijde.
De heftige reacties op Ismaïl Ilgun zijn enerzijds begrijpelijk. Zoals ik al zei: er is een stap gemist. Het (gemeenschappelijk) herstellen. Anderzijds baart het mij grote zorgen dat een positieve verandering bij de jeugd veroordeeld wordt. Ik denk dat hij jongeren en volwassenen kan inspireren om te veranderen. Ik zou juist abonnee van het AD worden om de keuze voor Ismaïl Ilgun. Eindelijk een schakel tussen verschillende doelgroepen op een manier die migrantenjongeren aanspreekt en die anderen laat zien wat er speelt in de wijken waar zij wonen.
Maar als hij of het AD om deze stap zo heftig veroordeeld wordt, dan vrees ik juist een nog grotere verwijdering/verharding. En die filmpjes willen we helemaal niet zien.
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.