Op 16 september heeft Nicole Goedhart in de bibliotheek van Rotterdam het onderzoek ‘Uit beeld geraakt’ gepresenteerd tijdens de netwerkbijeenkomst van Netwerk Digitale Inclusie 55+ Rotterdam. Christine Dedding is nauw betrokken bij dit onderzoek, als onderzoeker aan het Amsterdam UMC. We legden haar – als lid van de Wetenschappelijke Raad – vijf vragen voor over ‘Uit beeld geraakt’.

1. ‘Uit beeld geraakt’ is een van de publicaties van het initiatief Digitale Inclusie. Vanwaar dit initiatief?

‘Sinds 2017 doe ik samen met mijn collega Nicole Goedhart onderzoek naar digitale inclusie. Het begon met een ogenschijnlijke eenvoudige vraag van de gemeente Amsterdam: hoe kunnen we kinderen die opgroeien in armoede helpen om digitaal aan te haken; bijvoorbeeld met een laptop, tablet of telefoon? We leerden al snel dat digitale ongelijkheid een complex probleem is. Gelukkig kregen we de kans om samen met de praktijk de complexiteit te ontrafelen, te beginnen met de vraag: wie zijn de mensen die niet digitaal kunnen aanhaken, hoe komt dat, en wat kunnen we eraan doen.’

“Oh ja, voor ouderen is het internet natuurlijk lastig.”

2. Voor wie is de publicatie ‘Uit beeld geraakt’ bedoeld?

‘Als we vertellen dat in Nederland veel mensen geen gebruik kunnen maken van de vele mogelijkheden die het internet biedt, reageren mensen verbaasd. ‘Wie zijn die mensen dan?’, vaak aangevuld met, ‘Oh ja, voor ouderen is het internet natuurlijk lastig’. Impliciet is de gedachte dat het een verwaarloosbare groep is en dat het probleem vanzelf overgaat met de nieuwe generatie. In uit beeld geraakt laten we zien dat deze aannamen niet kloppen. We laten zien wat het doet met mensen om niet online mee te kunnen komen en hoe het huidige (in)formele hulpaanbod aansluit bij de vraag.’

3. Wat is de belangrijkste conclusie van ‘Uit beeld geraakt’?

‘Ten eerste dat het geen deel kunnen uitmaken van de digitale samenleving grote praktische gevolgen heeft voor mensen. De toegang tot dienstverlening staat onder druk, voor een groep mensen die noodgedwongen juist vaak een beroep moet doen op dienstverlening. Maar ook emotionele gevolgen: ‘Ik ben toch niet dom?’, ‘Doe ik er nog wel toe?’. Keer op keer te horen krijgen: ‘Nee, dan moet u op de website kijken’, terwijl je dat niet kan raakt mensen in hun zelfvertrouwen.

“We hebben de neiging te denken dat digitale ongelijkheid een probleem is van het individu.”

Ten tweede, dat we de neiging hebben om te denken dat digitale ongelijkheid een probleem is van het individu; de burger moet een training volgen en/of een apparaat krijgen. Dit doet geen recht aan de complexiteit van het probleem, noch aan de burgers. Wij pleiten ervoor om digitale ongelijkheid als een complexe maatschappelijke opgave te zien, waarin we er samen voor zorgen dat de dienstverlening toegankelijk is voor alle burgers.’

4. Zijn er al concrete aanpassingen in het inclusie beleid te zien naar aanleiding van ‘Uit beeld geraakt’?

‘Er is veel belangstelling voor de publicatie en het bijbehorend kleine uitvouwboekje dat eenmaal opengeklapt zich moeilijk weer laat opvouwen. We zien dat er steeds meer oog is voor deze groep en dat de actiebereidheid toeneemt. Maar helaas blijven we ook voorbeelden zien waarin deze mensen vergeten worden, denk aan de coronapas en hoe moeilijk deze te verkrijgen is voor mensen die niet online kunnen komen.’

5. Is er al een opvolging bekend voor ‘Uit beeld geraakt’?

‘We blijven al doende leren met alle mensen die bij kunnen dragen aan digitale inclusie. We maken ons bijvoorbeeldv grote zorgen over de snelle digitalisering van de gezondheidszorg, hoe zorgen we dat de toegang gewaarborgd blijft en dat niet alleen langopgeleiden met voldoende geld kunnen profiteren van e-health? Voor meer informatie over ons werk zie www.digitaleinclusie.com.’

Meer onderzoek over digitale inclusie

• Beluister de podcast All inclusive: hoe doen we dat? over inclusief bereik, met Nicole Goedhart
• Lees het onderzoek Digitale ongelijkheid in Nederland anno 2018
• Onderzoek: Digitale vaardigheden voor het gebruik van slimme apparaten onvoldoende beheerst

Welkom op NetwerkMediawijsheid.nl, de nieuwe website van Netwerk Mediawijsheid. Loop je tegen iets aan? Mis je iets? We horen het graag via het Infopunt.