Beweging is belangrijk. Ook voor jonge kinderen. Bewegen zij nog genoeg, als ze steeds vaker achter een scherm zitten? Kunnen we beweging stimuleren mét media, zodat er een gezonde balans ontstaat? Tijdens de Netwerksessie ‘Bewegen met media? Op zoek naar balans’ op woensdag 22 maart kregen professionals kennis en handvatten om werk te maken van digitale balans voor kinderen van 0 tot 6 jaar.

Ongeveer honderd professionals – van mediacoach tot pedagogisch medewerker en van leesconsulent tot leerkracht – sluiten aan bij de online sessie. Taalkunstenaar Theo Danes trapt af met klassieke kinderliedjes voor het digitale tijdperk. Op de melodie van ‘Schipper mag ik overvaren’ zingt hij: “Mama, mag je laptop open, ja of nee? Mag ik dan wat schermtijd kopen, fijn oké!” Zie hier alle liedjes van Theo.

Liever luisteren? Dat kan via Soundcloud of de Apple of Spotify podcast-app

Hoe staat het ervoor met digitaal mediagebruik en bewegen?

Freek Zwanenberg van Bureau Jeugd & Media leidt de sessie en gaat in gesprek met Anouk Tuijnman, wetenschappelijk onderzoeker bij het Trimbos-instituut. Ze vertelt over het Verdiepende onderzoek Iene Miene Media naar de relatie tussen digitaal mediagebruik en bewegen.

“Hoe ouder kinderen worden, hoe meer ze zitten bij hun mediagebruik”, vertelt Anouk. “En dat geldt eigenlijk voor álle activiteiten die ze doen. 1- tot 4-jarigen zijn meer in beweging dan 4- tot 6-jarigen. Daar moeten we aandacht aan besteden, omdat juist die oudere kinderen naar school gaan en daar ook veel zitten.”

Ouders vinden het moeilijk om de balans tussen stilzitten en bewegen te vinden. “Digitale media zijn een makkelijke manier om kinderen te vermaken. Rust voor het kind of de ouder zelf blijken de belangrijkste redenen om digitale media in te zetten. Dat heeft gevolgen, zoals slechte ogen, een slechte houding, weinig beweging én minder zicht op mediagebruik. Daar moeten we ons bewust van zijn. Want het kan anders.”

“Zet bijvoorbeeld eens een muziekje op. We denken vaak dat beeld nodig is, maar kinderen halen ook veel plezier uit podcasts en liedjes. Ze hebben dan hun handen vrij, kunnen ondertussen bewegend spelen, bijvoorbeeld dansen. Voor een scherm geldt: liever een tv dan een telefoon. Tv-kijken gebeurt vaak zittend, maar biedt meer ruimte om ondertussen te bewegen. En het is een gezamenlijke activiteit, ouders kunnen makkelijker meekijken dan op een klein telefoonscherm.”

Bekijk de Mural met alle materialen, linkjes en extra tips bij deze sessie

Ouders én professionals aan zet

Ouders zijn aan zet, maar professionals spelen zeker ook een rol, vindt Anouk. “Netwerk Mediawijsheid heeft allerlei mooie publicaties klaarstaan die professionals kunnen gebruiken. Denk aan tien tips om bewegen met media te stimuleren. En ook het visiestuk Digitale media in relatie tot bewegen bij 0-4 jarigen biedt allerlei tips.”

Hoe je ouders motiveert thuis aan de slag te gaan? Vincent van der Rijst, collega-onderzoeker bij het Trimbos-instituut, reageert: “Motivatie begint met het inzien van urgentie. Ouders zijn zich niet altijd bewust van het belang van mediaopvoeding als onderdeel van de algehele opvoeding. De voor- en nadelen van digitale media afwegen om media bewust in te zetten, is net zo belangrijk als je bezighouden met gezonde voeding en voldoende slaap.”

Digitale Balans Model

Het Digitale Balans Model vormt de basis van de ideeën van het Trimbos-instituut en Netwerk Mediawijsheid over media en bewegen. Het model bestaat uit drie componenten: sociale gezondheid (tijd die je met anderen doorbrengt en tijd voor jezelf), mentale gezondheid (ontspanning en inspanning) en lichamelijk gezondheid (genoeg beweging en genoeg slaap). Het model maakt inzichtelijk wat activiteiten opleveren, en wat ze kosten. Het model helpt keuzes te maken om (media-)activiteiten bewust in te zetten.

Meer weten? Kijk op www.digitalebalans.nl

Stimuleer bewegen

Het woord is aan Rebecca Beck, specialist bij Kenniscentrum Sport & Bewegen. Ze vertelt over de beweegadviezen voor jonge kinderen en hoe je bewegen ook met media stimuleert.

Rebecca: “In de afgelopen decenia is de motorische ontwikkeling van kinderen echt achteruitgegaan. Regelmatig bewegen is belangrijk voor de mentale en fysieke gezondheid en motorische ontwikkeling van kinderen. Vroeg beginnen is vroeg winnen. Want motorisch vaardige kinderen vinden bewegen leuker, bewegen meer, zijn daardoor fitter én blijven ook later meer in beweging. Daardoor komen ze in een positieve spiraal van meedoen: meedoen in de gymles, meedoen in de samenleving.”

“Kinderen willen van nature bewegen, maar we zetten ze soms letterlijk vast, in een wip- of eetstoeltje. Uit onderzoek blijkt dat kleuters gemiddeld 6 uur per dag zitten. En er zijn veel ouders die risico’s bij het spelen willen vermijden en daardoor kun kind in hun beweging beperken. Daar is er veel winst te behalen.”

Bewegen kan ook mét media

“Dat kan ook met media. Digitale media zijn niet per definitie verkeerd, het gaat om het creëren van een gezonde balans tussen bewegen en stilzitten. Zorg ervoor dat de verbranding op gang blijft. En dat digitale media in ieder geval niet ten koste gaat van een beweegmoment.”

“Als professional kun je ouders helpen”, stelt Rebecca. “Bewustwording is daarin het sleutelwoord. Leer ouders wat de meerwaarde is van bewegen, zonder of met media. Er zijn verschillende drijfveren van ouders waarop je slim kunt inspelen. Ouders vinden het bijvoorbeeld belangrijk dat hun kind goed slaapt, gezond is, lekker in de groep ligt, geen stress heeft en vriendjes en vriendinnetjes heeft. Via die onderwerpen kun je beweging aansnijden. Want: beweging kan een positieve bijdrage leveren aan veel van die problemen.”

Gebruik de toolkit Nut en Noodzaak om bewustzijn bij ouders te vergroten

Kinderyoga met Rosanne

De theorie is besproken; over naar de praktijk met Rosanne Mostert, docent kinderyoga en maker & presentatrice bij KRO-NCRV. Ze is bekend van het kinderprogramma Yoga mee met Roos. Dat is een interactieve kinderserie waarin ze spelenderwijs en laagdrempelig yoga, meditatie en mindfulness voor de Zeppelin-doelgroep doet.

“Samen gaan we een fictieve wereld in, bijvoorbeeld naar een ander land. Ondertussen doen we verschillende oefeningen: springen, dansen, bewegen in het algemeen. Elke video duurt tien minuten, want de aandachtspanne van kinderen is nog kort.” Veel video’s worden meer dan 500.000 keer bekeken. “Ik zie het als gezonde schermtijd. Natuurlijk kan het een rustmoment voor ouders zijn, maar het is vooral een moment dat kinderen lekker hun energie kwijt kunnen. En jong geleerd, is oud gedaan.”

Dobbelspel voor bewegen met media

Ook Andrea Kramp, mediawijsheiddeskundige en mediacoach bij Gro-up, deelt praktische tips. Gro-up ontwikkelt tools en tips en brengt die onder de aandacht bij kinderopvang, jeugdwerk, onderwijs en kraamzorg. “Vorig jaar was dat onze activiteitenkaart, die ouders en opvoedprofessionals stimuleert om sámen met het kind een media-activiteit te doen [hier te downloaden].”

“Dit jaar hebben we het Bewegen met media Dobbelspel ontwikkeld [hier te downloaden]. Ook weer om te stimuleren samen media-activiteiten te ondernemen. En om de mogelijkheden van media uit te lichten.” Op de eerste dobbelsteen van het spel staat een (media)activiteit, bijvoorbeeld ‘kijk samen een filmpje’ of ‘luister samen een verhaaltje’. De tweede dobbelsteen vertelt waar of hoe je dat moet doen, zoals ‘buiten op een bankje’ of ‘in een zelfgemaakte tent’.

“Door een bewegende activiteit aan de media-activiteit vooraf te laten gaan, stimuleren we de combinatie van media en beweging continu.” Belangrijk, want bijziendheid is een risico van beeldschermgebruik. “We horen steeds vaker over de 20-20-2-regel van oogartsen. Na 20 minuten schermtijd, 20 seconden in de verte kijken én 2 uur per dag buitenspelen.”

Samen zorgen we voor een gezonde balans

De sprekers zijn het erover eens dat mediaopvoeding onderdeel is van de algemene opvoeding. Want digitale media gaan niet meer weg. Met elkaar zorgen we voor een gezonde balans tussen stilzitten en bewegen in combinatie met digitale media. De onderzoeksresultaten en de tips en tools helpen ons verder. Zo kunnen we steeds meer en beter voorlichten op goed mediagebruik.

Doe ook mee aan de Media Ukkie Dagen

Tot slot vertelt Floortje Jansen van Netwerk Mediawijsheid kort over de Media Ukkie Dagen en hoe je eraan mee kunt doen. “Het doel is om bewustzijn te creëren bij ouders en verzorgers van kinderen van 0 tot 6 jaar. We willen kennis vergroten, maar ook handelingsperspectief bieden. En jullie, professionals, zijn de ingang richting deze doelgroep.” Daarom vind je kennis, praktische tips en tools op www.mediaukkiedagen.nl.

Gebruik de toolkit om de campagne te delen via nieuwsbrieven, posters of social posts. Zoek de samenwerking met de bibliotheek, kinderopvang en het onderwijs op. En maak uiteraard gebruik van het aanbod, van tips tot video’s en van landelijke webinar tot online rondetafelgesprek.” Vragen? Mail dan naar [email protected].

Theo schreef de hele sessie mee en eindigt met een samenvattend gedicht. Beluister het gedicht hier.