Gezond schermgebruik is het thema van de Week van de Mediawijsheid dit jaar, en niet alleen minderjarigen worstelen hiermee. Uit onderzoek van Kantar bleek al dat vier op de tien volwassenen aangeven niet hun mediagebruik aan te kunnen passen als ze het zelf ongezond vinden. Maar hoe zit dit voor studenten? Student Madelief Harten van Rijksuniversiteit Groningen (RUG) deed hier onderzoek naar in samenwerking met het lectoraat Jeugd & Media van Windesheim. Tijdens het evenement ‘Gebruik je phone smart’ op 4 oktober werden de resultaten gepresenteerd.
Mentale gezondheid
De mentale gezondheid van jongeren neemt sinds 2010 in versneld tempo af. Sommigen zien hierin een verband met het smartphonegebruik van jongeren, dat in dezelfde tijd snel toegenomen is. Zo ervaarde student Madelief Harten zelf ontevredenheid over haar schermgebruik. Daarom kwam ze met het initiatief om onderzoek te doen naar de ervaringen en behoeften van studenten rondom hun smartphonegebruik. Met subsidie van ZonMw en begeleiding van het lectoraat Jeugd & Media van Windesheim kon zij dit uitvoeren. Wat hebben studenten écht nodig om smartphonegebruik te managen?
Grotendeels ontevreden
Uit focusgesprekken bleek dat studenten uit het hoger onderwijs grotendeels ontevreden zijn over hun smartphonegebruik. Verslavende algoritmes en sociale druk zorgen ervoor dat studenten zich afhankelijk voelen van hun smartphone. Tijdens colleges openen studenten hun laptop met het voornemen om aantekeningen te maken, maar daardoor belanden ze al snel op afleidende sites. Naast hun drukke studentenleven houden ze ook een online leven bij, waardoor slaap er soms bij inschiet. Bestaande tools om schermgebruik te managen zijn moeilijk te vinden en daarbij vaak niet bewezen effectief. Kortom: er is meer nodig om studenten te ondersteunen.
Het was belangrijk voor de studenten om hun eigen keuzes te kunnen maken, maar ook een stok achter de deur te hebben.
Maatwerk
Onder begeleiding van leeftijdsgenoten zetten de studenten daarom hun eigen plan op om gezonder met hun smartphone om te kunnen gaan. Dit zag er voor iedere student anders uit: de ene student besloot om zijn vrienden voortaan alleen nog maar te bellen in plaats van te appen, terwijl een andere student besloot om haar telefoon twee uur voor en na het slapengaan weg te leggen. Het was hierbij belangrijk voor de studenten om hun eigen keuzes te kunnen maken, maar ook een stok achter de deur te hebben. Dit kon bijvoorbeeld een begeleider of een leeftijdsgenoot zijn die hen verantwoordelijk houdt.
Inzichten studenten
Na de interventie gaven de studenten aan zich meer tevreden en minder afhankelijk te voelen van hun smartphone. Wel bleef het verleidelijk om terug te vallen in oude gewoontes, bijvoorbeeld als ze zich vermoeid voelden of als hun analoge wekker voor de zoveelste keer stuk ging. Aan de andere kant realiseerden ze zich dat ze hun smartphonegebruik ook positief kunnen inzetten, bijvoorbeeld om nieuwe talen te leren of contact te houden met vrienden in het buitenland. Daarbij blijft de smartphone nodig om bijvoorbeeld in te loggen op studentensites met twee-factorauthentificatie (2FA). De studenten blijven dus in zekere mate afhankelijk van hun telefoon. Één student merkt op dat hij zich hierdoor heeft gerealiseerd dat sociale media niet alleen producten zijn, maar ook een sociaal-maatschappelijke functie kunnen hebben.
Studenten blijken vaak vergeten te worden bij het onderwerp gezond schermgebruik.
Ondersteuning van buitenaf
Na de presentatie van het onderzoek vond een expertsessie plaats waarbij onder andere beleidsmakers, studiebegeleiders en mensen uit de tech-industrie bijeen kwamen om samen met studenten een actieplan op te stellen. Studenten blijken namelijk vaak vergeten te worden bij het onderwerp gezond schermgebruik: huidig beleid, educatie en technische toepassingen zijn vooral gericht op ouders of minderjarigen. Om hier wat aan te doen werd onder andere voorgesteld om vaker het gesprek aan te gaan met studenten over hun smartphonegebruik. Dit zou bijvoorbeeld via studiebegeleiders of peer-to-peer coaches kunnen. Ook werd besproken of sociale media platforms uitgeklede versies van hun platforms zouden kunnen aanbieden, waarbij geen gebruik wordt gemaakt van verslavende algoritmes.
Er moet dus binnen en tussen verschillende lagen om de student heen actie ondernomen worden: zowel in de persoonlijke omgeving, als binnen de maatschappij en vanuit de opleiding. Voorlopig blijft de smartphone een bron van spanning en afleiding, maar met inzet van studenten en partijen om hen heen is het zeker mogelijk om hier gezonder mee om te gaan.
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.