Iets meer dan een half jaar geleden was de eerste expertsessie voor Pabo’s op het gebied van mediawijsheid. Destijds mocht ik een keynote geven over mediawijsheid vorm is gegeven in ons eerstejaars programma. Lees mijn verslag van deze eerste expertsessie. Op donderdag 19 november was het vervolg, een tweede expertsessie waarin Pabo’s met elkaar in gesprek gingen over mediawijsheid in hun curriculum. In deze vervolgsessie was het mogelijk om elkaar wederom te inspireren en tegelijkertijd meer te verdiepen!

Mediawijzer.net is inmiddels een netwerkbedrijf van duizenden partners. Het doel van deze organisatie is om de jeugd (0 t/m 18 jaar) zo mediawijs mogelijk te maken volgens drie dimensies: onderwijs, opvoeding en ontdekken.

Voorbeelden vanuit de praktijk

De deelnemers van vanmiddag werd gevraagd om zich voor te stellen en eventueel kort iets te pitchen over hoe zij mediawijsheid vormgeven op hun Pabo. Ik was zelf als eerste aan de beurt. Ik vertelde kort iets over de minor Wereldvakken, waarbinnen Mediawijsheid een onderdeel van 5 EC vult. Vierdejaars studenten krijgen hiervoor de keuze uit vier opdrachten:

• Zet een aantal geocaches uit;
• Maak een educatieve video;
• Maak een educatieve website;
• Bouw een portaal in WikiKids.

Een aantal andere deelnemers gaf mooie voorbeelden. Henk Averesch (Hogeschool Viaa Zwolle) gaf aan dat zij samenwerken met Teachers Channel, waarbij studenten hun eigen e-cursus ontwikkelen voor een landelijke leermiddelenbank. Deze worden beoordeeld en komen vervolgens online, voor een ieder om te gebruiken. Paul Fischer (Hanzehogeschool Groningen) werkt samen met Google en brengt programmeren in de school, met name unplugged activiteiten omdat deze voor basisscholen zeer toegankelijk zijn.

Terugblik eerste Pabo expertsessie

Mary Berkhout (programmamanager Mediawijzer.net) gaf een korte terugblik op de vorige expertsessie: het ging over de leerling van de toekomst (zie de foto van het meisje met Oculus Rift hieronder). Kinderen groeien op in een combinatie van de werkelijke wereld en de digitale wereld. Wat begon als een smartphone-revolutie, doorgroeide naar een tablet-revolutie, is nu een virtual reality-revolutie aan het worden. Immersive learning, ook bijvoorbeeld door Minecraft EDU, wordt toegankelijker dan ooit tevoren.

Tegelijkertijd ging het vorige keer ook over het feit dat er geen gelijke kansen zijn voor alle kinderen op dit moment. Sinds die vorige expertsessie zijn diverse onderzoeken gepubliceerd, zoals Monitor Jeugd en Media, Iene Miene Media en LVB onderzoek. Daaruit blijkt onder andere verschil tussen jongens/meisjes en hogere/lagere opleidingsniveaus. Er zijn ook specifieke aandachtsgezinnen (lagere sociale klasse, eenoudergezinnen, niet-westerse gezinnen, niet-mediawijze ouders) en kwetsbare kinderen (licht verstandelijk beperkten) zijn zowel slachtoffer als dader.

Mediawijsheid in het Pabo-curriculum

Monique van der Hoeven presenteerde waar SLO de afgelopen maanden mee bezig is geweest en waar ze de komende maanden mee aan de slag gaan. Zo is SLO erg druk met gedegen onderzoek naar de zogenaamde 21st century skills (of 21e eeuwse vaardigheden).

Welk onderwijs moeten nu ontwikkeld worden? Dat is ook het uitgangspunt van het Platform Onderwijs 2032. Er zijn nu regelmatig nieuwe ontwikkelingen, zeker nu onlangs het advies van Paul Schnabel als concept is vrijgegeven. Het definitieve advies komt waarschijnlijk vanaf december of januari. Het doel van de commissie is om te bepalen waartoe wij leren.

Het uitgangspunt is één kerncurriculum: de basis voor iedereen om te participeren in de maatschappij. Daarin worden de volgende vier deelgebieden benoemd:

• Taalvaardig (zowel Nederlands als Engels);
• Rekenvaardig;
• Digitaal vaardig;
• Maatschappelijk en sociaal vaardig.

Er lijkt minder focus op cognitieve gebieden en meer ruimte/aandacht voor mediaontwikkeling. Dit advies gaat een behoorlijke invloed krijgen op het onderwijs. SLO blijft het in de gaten houden, maar eigenlijk zou iedereen in het onderwijs dat moeten doen.

Hieronder staat de presentatie van Monique, waarbij de kanttekening geldt dat veel uitwerkingen nog concept zijn. De verwachting is dat dit in december/januari wel definitief is.

Het resultaat van het onderzoek dat SLO in 2014 heeft uitgevoerd staat in dit online rapport.

De belangrijkste conclusies van het onderzoek zijn:

• 21e eeuwse vaardigheden komen weinig structureel en doelgericht aan de orde;
• Leraren hebben meer houvast nodig;
• Gegeven het belang van de vaardigheden is meer aandacht wenselijk.

Nu is SLO bezig met concrete uitwerking van probleem oplossen, creativiteit en digitale geletterdheid. Ze formuleren daarbij een beschrijving, inhoud en doelen, plus een voorbeelduitwerking.

De plannen van SLO voor 2016 zijn om aan de slag te gaan met een aantal andere vaardigheden. Waarschijnlijk zelfregulering en kritisch denken. Dit is vooral de wens van scholen en educatieve uitgevers. SLO heeft zeker ook behoefte aan afstemming met Pabo’s.

Wat is er nu anders dan vijf jaar geleden? Er is momenteel landelijk gezien meer draagvlak, veel meer momentum. Ook vanuit de politiek, denk maar aan Onderwijs 2032. Er zijn nu veel meer belanghebbenden en er gaan dingen veranderen de komende jaren in het po en vo. Dus lerarenopleidingen moeten gaan meebewegen. Nu lijken vooral de kennisbases leidend, maar we zullen meer en meer met elkaar moeten samenwerken.

EYE heeft al ervaring met het ontwikkelen van een leerlijn op het gebied van mediawijsheid. Dit hebben ze samen met de iPabo gedaan. Wat hen opvalt is dat het onderwijs in Nederland ontzettend veel gebruik maakt van audiovisuele bronnen, maar dat er nauwelijks mediaeducatie plaatsvindt! Een bizarre discrepantie… Een mogelijkheid is om ook cultuuronderwijs te betrekken als extra insteek om mediawijsheid op de kaart te zetten. Daarnaast is volgens veel deelnemers ook de inductiefase erg interessant om te gebruiken voor bijscholing. Of misschien zelfs nog de periode na de inductiefase. Maar, ook zeker al in het reguliere Pabo curriculum!

Werkvorm 1: Kritisch kijken naar de materialen van SLO

Allard Strijker van SLO introduceerde de eerste werkvorm. Hij had een aantal conceptmaterialen meegenomen van de uitwerking van mediawijsheid. De vraag aan ons was om daar kritisch naar te kijken en te bepalen of dit werkbaar zou zijn voor ons als Pabo.

Hieronder staan de werkbladen, waarbij de kanttekening gemaakt moet worden dat de definitieve uitwerking waarschijnlijk in december/januari volgt.

De eerste reacties liepen uiteen. Sommigen zien direct mogelijkheden om met collega’s in gesprek te gaan, anderen vinden het te sturend of te veel op een afvinklijstje lijken. Over het algemeen vonden de deelnemers het fijn om op zo’n concreet niveau terug te zien wat mediawijsheid volgens SLO inhoudt.

Ik vroeg me af in hoeverre de uitwerking van SLO overeenkomt met de uitwerking van het Mediawijsheid Competentiemodel. Zijn er hiaten of is er veel overlap? Daarvoor zouden beide documenten goed vergeleken moeten worden. Dat heeft SLO vast ook al wel gedaan…

Werkvorm 2: Hoe nu concreet aan de slag?

Na een korte pauze, praatten we in een nieuwe groepssamenstelling over waar je als Pabo nu mee kunt starten en welke adviezen we elkaar kunnen geven. Aan het eind van deze werkvorm presenteerde elke groep in maximaal 120 seconden hun bevindingen.

• Groep 1 wilde vooral meer samenwerking onderling. Niet gelijk heel groot, dat kan kleinschalig. Misschien gezamenlijk projectjes en daarover uitwisselen. De groep was voor zowel specifieke vakverdieping op het gebied van mediawijsheid, als geïntegreerd in thematische opdrachten om de transfer te waarborgen. Studenten kunnen meer eigenaarschap over hun eigen onderwijs krijgen door vraaggestuurd te werken.
• Groep 2 wilde meer vakintegratie op Pabo’s. ICT is zeker geen vak op zich. Dit begint nu bij Inholland steeds meer te lukken. ICT is altijd gekoppeld aan een ander vak. Elk semester staat een ander onderwerp centraal, zoals digiborden en digitale prentenboeken.
• Groep 3 wilde vooral gewoon doen en kleine successen uitwisselen met collega’s. Ook studenten zijn goede ambassadeurs voor mooi onderwijs en dit werkt als een olievlek. Een concreet voorbeeld zijn korte demonstraties van ICT middelen tijdens pauzes in de aula (Pabo Fontys).
• Groep 4 schetste een ontwikkelingslijn voor docenten.Van onbekwaam naar mediawijs. Het begint met een 0-meting, daarna bewustwording, de dialoog, het bepalen van de context/visie en uiteindelijk de vorm van het onderwijs. Dit geldt trouwens niet alleen voor docenten, maar ook zeker voor studenten.

Sommige deelnemers gaven aan behoefte te hebben aan een quickscan op Paboniveau op het gebied van mediawijsheid. Maar deze is er reeds, namelijk in de leermiddelenbank van Teachers Channel.

De afronding: hoe gaan we nu verder?

Iedereen vond dat er een vervolg moet plaatsvinden. Elkaar ontmoeten en uitwisselen blijft belangrijk. Bewustwording en dialoog zijn het middel om ook anderen hierbij te betrekken. We zouden dit soort expertsessies breder moeten trekken. Misschien landelijk, misschien vooral met eigen collega’s.

Het idee is om over een half jaar een derde expertsessie te organiseren, waarbij het LOBO wordt betrokken (klik). Mediawijsheid moet niet alleen van ICT docenten (of een paar enthousiastelingen) blijven, maar als onderdeel van de visie van de opleiding op vele plekken terug komen. Ik kijk uit naar de verdere samenwerking!

We sloten af met een ludieke Kahoot quiz gebaseerd op het boek Schermgaande Jeugd van Patti Valkenburg.

Mijn foto’s van vandaag zijn beschikbaar via https://goo.gl/photos/EjfZVTb2LNPBctH98

Dit artikel verscheen eerder op donzuiderman.nl

Lees ook:

» Verslag en terugblik op de Pabo Expertsessie (18 mei 2015)
» Mediawijsheid voor (toekomstige) docenten: de Pabo Leermiddelenbank
» Onderzoek leidt tot competentieniveau mediawijsheid voor pabo-studenten, po-leerlingen en -leerkrachten
» M@LT vergroot mediawijsheid voor leerkrachten