Ruim 70% van de Nederlanders vindt kwetsend gedrag online niet passend. Toch komt het dagelijks voor. Tijdens de Week van de Mediawijsheid – de jaarlijkse campagne over kritisch en actief omgaan met media – staat daarom het stimuleren van sociaal gedrag online centraal. Van 10 tot en met 17 november gaan gemeenten, bibliotheken, zorg, welzijn en nog veel meer organisaties samen aan de slag met het thema ‘Hier niet’.
Op 20 juni was de digitale kick-off door het programmateam van Netwerk Mediawijsheid. Floortje Jansen, relatiemanager bij Netwerk Mediawijsheid, zit de sessie voor: “Vandaag kijken we terug naar de campagne van vorig jaar en praten we je bij over het nieuwe thema. Netwerkpartners uit verschillende sectoren delen hoe zij zich voorbereiden op de campagneweek én we bespreken de mogelijkheden voor jouw organisatie.”
Hier niet
Projectleider Thomas van Rest vertelt dat er drie jaar lang hetzelfde thema wordt uitgelicht: sociaal gedrag online. “Twee jaar geleden deden we dat met ‘Samen sociaal online’, vorig jaar met ‘Like & cancel’. Dit jaar gaan we daar met ‘Hier niet’ op door. Dit initiatief – dat is gebaseerd op het gelijknamige Belgische initiatief – roept op om de grens te trekken bij asociaal gedrag online. Kom je asociaal gedrag tegen? Zeg dan: ‘hier niet!’. Want samen kunnen we ervoor zorgen dat sociale media, fora, nieuwsplatforms en andere online omgevingen een plek zijn waar je op een respectvolle manier kunt zeggen wat je denkt. Zo blijft de online wereld voor iedereen mooi en veilig.”
Uiteraard doet Netwerk Mediawijsheid ook dit jaar weer onderzoek binnen het thema. “We zoomen in op de sociale norm: wat is sociaal gedrag?”, zegt Thomas. Bovendien deelt Netwerk Mediawijsheid tips en adviezen over hoe organisaties mee kunnen doen. “Dat kan door via je eigen kanalen – bijvoorbeeld sociale media of een nieuwsbrief – aandacht te vragen voor de campagne. En door activiteiten te organiseren. Wij helpen door tips en aanbod uit te lichten in onze communicatie en organisaties aan elkaar te koppelen. En natuurlijk maken we ook een toolkit met logo’s, posters, afbeeldingen en templates zoals een PowerPoint-presentatie.”
Vorig jaar bereikte de campagneweek heel veel mensen via landelijke, regionale en lokale media. Zo’n 200 organisaties namen deel, en er werden 192 activiteiten gemeld. Er verschenen 407 artikelen in de pers. En 180.000 leerlingen namen deel aan de serious game MediaMasters.
Kijk voor meer informatie op https://www.weekvandemediawijsheid.nl/.
Dialoog over online gedrag
Dan is het woord aan diverse netwerkpartners. Zij delen hun ervaringen met de Week van de Mediawijsheid van de afgelopen jaren én hun voorbereidingen voor dit jaar. Niels Bloembergen van Mediajungle begint: “Bij Mediajungle maken we serious games, tools en instrumenten en geven we trainingen en workshops, allemaal gericht op het vergroten van mediawijsheid. We dwingen deelnemers het gesprek aan te gaan over de kansen, risico’s en gevaren van de online wereld.
Zo zijn er een blended bordspel en kletskaarten die het gesprek tussen mediagebruikers en hun begeleiders of opvoeders op een speelse manier mogelijk maken. Of een puzzel die gaat over vormen van desinformatie. En we werken aan iets nieuws: King of the Jungle, om opvoeders te helpen afspraken te maken over online gedrag, zoals schermtijd. Al deze tools komen straks op ons nieuwe platform samen.”
In de aanloop naar de Week van de Mediawijsheid probeert Mediajungle extra zichtbaar te zijn. “We verspreiden dan bijvoorbeeld gratis materialen. Op elke plek waar je een gesprek over sociaal gedrag online wil voeren, kun je met onze tools aan de slag.”
Bewuste online keuzes
Laya Leysner van Venzo&Swazoom Welzijn blikt terug op vorig jaar. “Samen met Samen voor Jongeren Amsterdam – samenwerkingsverband van jongerenwerk- en veldwerkorganisaties – werkten we aan vijf pijlers. Eén daarvan is online weerbaarheid. We hebben hierin een belangrijke rol, omdat we goed zicht hebben op wat er online leeft bij jongeren. Vanuit die kennis werkten we aan tools en handvatten voor jongerenwerkers.”
“Zo gaan we het gesprek aan met jongeren, hun ouders en professionals. We laten ze reflecteren op hun online gedrag en bieden handvatten om online bewuste keuzes te maken. Met PowerPoint-presentaties, focusgroepgesprekken, gesprekskaarten en diverse spellen maken we online pesten, shaming, gamen en sexting bespreekbaar. Tijdens de Week van de Mediawijsheid organiseerden we diverse activiteiten.”
“Ons grootste project was SOS: Skip Online Shaming. We ontwikkelden een workshop voor middelbare scholieren rondom de videoclips van Tur-G, een rapper uit Amsterdam Zuid-Oost, waarin hij aandacht geeft aan een jonge meid die haar leven beëindigde vanwege een filmpje van haar dat online kwam.” Met deze tools gaan Venzo&Swazoom Welzijn en Samen voor Jongeren Amsterdam ook dit najaar weer aan de slag, vertelt Laya.
Structureel aandacht voor mediawijsheid
“Edux helpt al jaren scholen, de jeugdketen en kinderopvang om digitale geletterdheid vorm te geven”, begint Bas van den Brand van het adviesbureau Edux. “Daarin staat kritisch en bewust gedrag centraal. Samen met de Erasmus Universiteit en Expertisecentrum Nederland ontwikkelden we het programma Digitalig, dat bewust kritisch handelen stimuleert. Belangrijke uitgangspunten die terugkomen in onze aanpak zijn: rijke context aanbieden, expliciete instructies geven, in gesprek gaan over belangrijke onderwerpen, impulscontrole stimuleren en evalueren en analyseren.”
“Met gesprekskaarten, een spel, een kwartetset, een special over digitale geletterdheid en allerlei andere door ons ontwikkelde tools willen we de doelgroep beter laten nadenken over online gedrag. En ervoor zorgen dat ze socialer gedrag gaan vertonen. We haken overigens ook bibliotheken aan. Want juist samenwerking kan versterkend zijn. Mediawijsheid moet volgens ons niet alleen centraal staan tijdens de Week van de Mediawijsheid, maar het hele jaar door.”
Spin in het web
Miek van Setten van JOGG is de volgende netwerkpartner die vertelt hoe zij zich voorbereiden en inzetten tijdens de Week van de Mediawijsheid. “Via JOGG hebben we heel veel ingangen bij allerlei samenwerkingspartners. Daar start ik. Ik kijk met wie we al een vruchtbare samenwerking hebben, wie er dicht bij de doelgroepen zit, en wat past binnen het thema. Samen met partners kijk ik welke activiteiten al zijn opgezet, zodat we die kunnen promoten. En of JOGG ondersteuning in de vorm van kennis of financiering kan bieden.”
“Uiteraard kijken we ook of we zelf een webinar of andere activiteit kunnen organiseren. Daarbij houden we altijd de doelstellingen van onze organisatie in het oog. Vaak focussen we op de combinatie tussen mediawijsheid en sport en bewegen. Het thema gamification is bijvoorbeeld belangrijk voor ons. Zelf organiseerden we vorig jaar een e-sports experience in de sporthal: een cross-over tussen gamification en bewegen. Belangrijk is dat we met z’n allen in beweging komen en blijven, ook ná de campagneweek. Daarom ben ik graag spin in het web.”
Nog meer zichtbaarheid
Tot slot neemt Denise Bontje van Mediasmarties namens de KB, de Nationale Biblitoheek de deelnemers mee in de plannen voor bibliotheken. “We zijn enorm trots op vorig jaar”, zegt Denise. “64 procent van de bibliotheken deed mee aan de Week van de Mediawijsheid. Maar het kan natuurlijk beter.
Daarom leveren we dit jaar weer een bijdrage aan MediaMasters met het aanbieden van de Data Detox Game en bieden we weer een prijs aan voor een winnende klas. Maar ook een online webinar voor de marketing- en communicatie-afdelingen van de bibliotheken staat al op de planning op 27 juni. En net als elk jaar organiseren we ook weer een landelijk webinar, dit jaar op 13 november.”
Dat is niet het enige. “Er wordt een Week van de Mediawijsheid-actiegids gemaakt door Cubiss, met mediatips voor thuis. En een wegwijzer voor professionals door MediaSmarties, vol verhalen over het thema van dit jaar om te lezen, kijken, luisteren en spelen. Daarnaast komt er een update van het lesmateriaal van Stichting Discussiëren Kun Je Leren. En we delen graag de blueprint van de campagneweek, met templates die je als bibliotheek kunt gebruiken om de Week van de Mediawijsheid onder de aandacht te brengen.”
Tot slot roept Denise op om als niet-bieb samen te werken met bibliotheken. “Want samen bereiken we een breder publiek en maken we een succes van de Week van de Mediawijsheid!”
Meer weten? Kijk op bibliotheeknetwerk.nl
Meer informatie
Daarmee is de kick-off afgelopen. Floortje Jansen drukt de deelnemers op het hart om activiteiten aan te melden, zodat Netwerk Mediawijsheid er aandacht voor kan vragen.
Heb je vragen of ideeën over de campagne? Mail gerust naar [email protected]
Weten hoe je zelf kunt bijdragen aan de Week van de Mediawijsheid? Kijk hier op de website
Of sluit aan bij een van de inloopuurtjes voor de verschillende sectoren:
Inloopmomenten (zonder aanmelden):
- Zorg en welzijn: 12 september 09.30 – 10.30 uur
- Gemeenten: 12 september 15.30 – 16.30 uur
- Media, kunst & cultuur: 14 september 09.30 – 10.30 uur
- Onderwijs: 21 september 15.30 – 16.30 uur
Bibliotheken (georganiseerd door de KB, aanmelden via deze link): 12 september 14.30 – 16.00 uur
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.