Sinds eind juni bekleedt Joke Hermes (vice-voorzitter van de Wetenschappelijke Raad van Netwerk Mediawijsheid) de Erik de Vries-leerstoel Geschiedenis van de Nederlandse radio en televisie aan de Universiteit van Amsterdam. Deze leerstoel is ingesteld door de Faculteit der Geesteswetenschappen in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Uiteraard feliciteren wij Joke met deze benoeming en dat geeft meteen de mogelijkheid tot het stellen van vijf vragen.
Waarom is deze leerstoel in het leven geroepen?
Erik de Vries was een Philips man en een televisiepionier. Hij overleed in 2004 en zijn nazaten eren hem met deze leerstoel. Heel bijzonder voor een Philips-kind (en een televisieliefhebber) om hem te mogen bezetten.
‘Praten over televisie verbindt’ is een uitspraak van jou. Wat is in jouw ogen ‘televisie’ vandaag de dag in een wereld van non-lineaire consumptie van video, streamingsdiensten en sociale media?
Ik noem alles televisie, dat heb je met een publieksonderzoeker. Of het nu broadcast televisie is of van een platform komt, het is herkenbaar in zijn vorm en inhoud. Dan kan je denken aan de vorm van de serie en de cliffhanger, of juist de opgeloste zaak. Historisch gaat dat terug naar de radiosoap die ook televisie veroverde en na Hill Street Blues in allerlei andere genres zijn invloed heeft. We houden, denk ik, van de grote families die televisie zo creëert.
Ik noem alles televisie, dat heb je met een publieksonderzoeker
Dat geldt net zo goed voor fictie als voor non-fictie. In het nieuws, in show- en entertainmentprogramma’s zien we bekenden terugkomen, gemengd met nieuwe gezichten. Ongeveer zoals je naar een ouderwets verjaardagsfeest gaat of ook naar een begrafenis trouwens. Sociale media verhouden zich tot televisie zoals shorts tot cinema. Anders, maar je herkent waar de conventies vandaan komen. Leuk om naar commentaren onder een post of een filmpje te kijken. Daar doe ik ook graag onderzoek naar.
Hetzelfde geldt voor radio in het licht van streamingsdiensten zoals Spotify en podcasts. Wat is radio eigenlijk?
Radio heeft televisie mogelijk gemaakt maar verloor de slag om het gezamenlijk gebruik. Je ziet geen groepjes meer om een radio geschaard al zal er soms in een voetbalkantine bijvoorbeeld nog wel eens een telefoon worden gebruikt om een belangrijke wedstrijd samen te volgen. Leuk hoe radio zich in de podcast voortzet. Heb nog niet meegemaakt dat mensen dat in interviews radio noemen trouwens.
Wat me doet denken aan hoe precies mensen waren in verschil maken tussen live televisiekijken of een dvd of daarvoor een videoband opzetten. Digitalisering helpt radio nu ook in dat vertraagd gebruik. Die tweede gebruikslaag met de videoband en de DVD gaf televisie een extra verdienmodel en een kwaliteitspush, misschien doet de podcast dat voor radio ook. Hoewel veel radio natuurlijk al geweldig is.
AI heeft inmiddels een grote invloed op de productie van content. Prompts schrijven is in een korte tijd een vak geworden. Wat is jouw visie daarop?
AI is een Angstgegner geworden. Een beetje zoals met de introductie van nieuwe media altijd gebeurt. We moeten het gaan zien wat het teweeg brengt. Van wat ik zie is generatieve AI een enorme hulp in allerlei soms saaie maaktaken. Daar verdwijnt dan ook weer werk waar mensen misschien ook plezier in hadden.
AI is een Angstgegner geworden. Een beetje zoals met de introductie van nieuwe media altijd gebeurt.
Als het gaat over mediaproductie dan vermoed ik dat onze hang naar authenticiteit onze vriend zal zijn. En dat we mediawijzer zullen gaan worden omdat we dat graag willen. Met de komst van reality televisie, die niet altijd helemaal ware werkelijkheid bracht, ontstond er ook meer productiebewustzijn. Dat opent de deur naar mediawijzer willen worden. Zodra die wens er is, hebben we fantastisch veel manieren om mensen daarin verder te helpen.
Is AI in dit kader juist een zegen of een bedreiging voor de content voor radio en televisie cq. ‘beeld en geluid’?
Nee, ik denk niet dat AI ‘beeld en geluid’ bedreigt maar het heeft ook geen zin daar naïef in te zijn. We zullen het kritisch moeten volgen. Voor wie denkt dat we aanzienlijk bezorgder moeten zijn: prompt deze vragen eens in je AI-voorziener van keuze. ‘s Kijken of de antwoorden overeenkomen. Ik hoor het graag!
Reacties worden eerst goedgekeurd door de redactie.