Met technologie kun je onderwijs uitdagender maken. Maar heb je als school ook écht iets aan virtual reality (VR)? Is het een interessante optie voor ons (toekomstige) onderwijs? Stel dat je een VR-bril koopt, wat kun je er dan mee in het klaslokaal? Onlangs lanceerde Kennisnet een nieuwe brochure over virtual reality in het onderwijs.

Een VR-bril heeft een ingebouwd scherm dat twee beelden toont: eentje voor elk oog. Dit werkt geeft de illusie van een 3D-beeld. De VR-bril registreert ook de bewegingen van het hoofd van de gebruiker en past zo de beelden naar behoefte aan. Op het moment dat onze hoofdbewegingen en de 3D-beelden naadloos op elkaar aansluiten, krijgen we een heel overtuigende illusie van aanwezigheid in een andere wereld.

Met een VR-bril wordt een schijnwerkelijkheid dus ervaren als echt. Maar levert dat ook nieuwe mogelijkheden op voor informatieve en educatieve doeleinden? Ik schreef mee aan de brochure ‘Virtual reality in het onderwijs’ van Kennisnet om daar het antwoord op te vinden.

» Download de gratis brochure Virtual reality in het onderwijs

De zin en onzin van virtual reality

De brochure bevat 22 pagina’s waarin o.a. de techniek achter virtual reality wordt uitgelegd. Ook komen voor- en tegenstanders van deze techniek aan het woord. Zo ziet analist David Kleeman VR als een waardevol hulpmiddel in de klas. “We zien dat VR helpt om het inlevingsvermogen en de empathie van mensen te vergroten. Een goed voorbeeld is een recent project van de New York Times. Via hun VR-app lieten ze mensen de leefomstandigheden zien van kindvluchtelingen. Het bleek dat kijkers veel meer meeleefden en meer begrip kregen voor de schrijnende situatie, dan mensen die deze vanuit een regisseursoogpunt voorgeschoteld kregen op een normaal scherm.”

Pedagoog Pedro De Bruyckere denkt dat de grote visuele impact van VR zowel een kracht als een valkuil kan zijn: “Aanschouwelijkheid is een belangrijk principe in het onderwijs. Dingen zelf beleven helpt om lesstof te onthouden. Hierbij is het echter wel belangrijk dat de leerling niet wordt overbelast.” Want een persoon kan door verkeerd gebruik van VR overdonderd worden door te veel indrukken, en daarmee te veel informatie.”

Wat kun je ermee in het basisonderwijs?

Leerkracht Jasper Bloemsma gebruikt virtual reality in zijn klas. Hij vertelde me dat hij zijn leerlingen tijdens de lessen over het oude Egypte graag vertelt over het mysterie rondom de graftombe van Toetanchamon. Je zou plaatjes kunnen laten zien. Of een filmpje op het digibord tonen, zodat leerlingen een nog beter beeld krijgen. Maar hij gebruikt een (eenvoudige) VR-bril en de app King Tut VR en gaat daarmee een stapje verder. Hij neemt ze mee voor een rondleiding ín het grafkamer zelf. Omringd door de meest spectaculaire vondsten die ooit in de archeologie zijn gedaan, is het dan haast ondenkbaar dat de lesstof niet blijft hangen.

Wat kun je ermee in het voortgezet onderwijs?

Ook in het voortgezet onderwijs zijn er leuke toepassingen te bedenken. Stel je voor dat je tijdens de aardrijkskundeles op reis mag naar New York, naar Rome en naar Athene. Dat je door deze wereldsteden kunt lopen, en daar allerlei opdrachten zult uitvoeren. Of op onderzoek gaat naar de bijzondere ecosystemen van de pampa in Argentinië of de Serengeti in Kenia en Tanzania.

Of nog spannender; een reis door de tijd zoals waar we al generaties lang over fantaseren in boeken, strips en films. De ijstijd, de Middeleeuwen, de Gouden Eeuw, de slag bij Waterloo en de watersnoodramp van 1953. Met virtual reality is het allemaal mogelijk. De ervaring zal de lesstof verrijken en de missies die leerlingen erbij uitvoeren helpen ze om de kennis beter te onthouden.

Bij scheikunde kun je moleculen visualiseren, chemische reacties zien ontstaan en ze daardoor beter leren begrijpen. Bij biologie kunnen studenten 3-dimensionaal leren hoe het menselijk lichaam eruit ziet en hoe het functioneert.

Een gesprek in de klas over nieuwe technologie

Leerkrachten die enthousiast zijn geworden, krijgen op de website van Kennisnet een les rondom virtual reality voorgeschoteld. De les is bedoeld voor scholen in het basis- en voortgezet onderwijs. Kennisnet vraagt deelnemende scholen een vragenlijst invullen over hun ideeën en ervaringen [update: deze les wordt niet meer aangeboden].

De brochure bevat ook 15 vragen om aan kinderen te stellen. De klas is een prima plek om leerlingen te laten filosoferen over de (on)zin van technologie en ze te leren om een eigen visie of onderbouwde mening te formuleren over technologie en media van de toekomst. Bijvoorbeeld:

1. Hoe gebruik jij digitale middelen/media om te leren?
2. En hoe deden je ouders dat toen ze jong waren?
3. Hoe zou jij het vinden als je drie dagen geen internet hebt? Is dat lastig, of juist niet?
4. Doen we het wel goed, zo schermgericht bezig zijn?
5. Is het goed voor onze gezondheid als alles digitaal wordt?

Conclusie

Deze brochure is geen pleidooi voor virtual reality in het onderwijs, zoals hoofdredacteur Remco Pijpers in de inleiding al zegt. Integendeel. We zien de mogelijkheden, maar of die allemaal kunnen worden benut is van veel zaken afhankelijk. Deze publicatie is een introductie op het thema. Mogelijk krijgt VR een plaats in het onderwijs van de toekomst, mogelijk ook niet.

Na het lezen van deze brochure ben je in elk geval wijzer over een trend, waarvan je de komende tijd nog een hoop zult horen.

» Download de gratis brochure Virtual reality in het onderwijs

Hebben jullie al ervaring met virtual reality in het onderwijs? Welke ideeën heb je hierover?