Kinderen groeien op in een samenleving vol feiten en meningen. Ze krijgen dagelijks te maken met een schat aan informatie, waaruit ze een selectie moeten maken. Wat is waar en wat niet? Wat is belangrijk en wie zegt wat en met welke bedoeling? Goede informatievaardigheden zijn onmisbaar in onze informatiesamenleving. Toch hebben veel kinderen moeite met het zoeken naar betrouwbare informatie op internet en het kritisch beoordelen van informatie op websites. Daarom heeft Cubiss in samenwerking met specialist kinderinformatie Maarten Sprenger de lessenreeks WebWeters ontwikkeld voor leerlingen uit groep 6, 7 en 8.

Van knoppenkennis naar kritische zoekers

De meeste basisschoolleerlingen hoef je wat knoppenkennis betreft niet veel bij te brengen. Laat hen hun favoriete vlogger of spelletje opzoeken en ze hebben het in een oogwenk op hun scherm getoverd. Maar zodra zoekopdrachten complexer worden, zoals bij een werkstuk of spreekbeurt, lopen leerlingen vaak vast. Zo blijkt uit de Monitor van de Bibliotheek op school (red. bniet meer beschikbaar) dat bijna de helft van de leerlingen in groep 5 hulp nodig heeft bij het zoeken naar informatie; in groep 8 is dat nog steeds meer dan een kwart. Dit beeld wordt door Kennisnet nogmaals bevestigd in de Monitor Jeugd en Media (2017) waaruit blijkt dat minder dan de helft van alle leerlingen in staat is om online informatie kritisch te beoordelen en te gebruiken. Voor veel leerlingen is het dus geen vaste gewoonte om als voorbereiding na te denken over de plaats waar de informatie het beste gevonden kan worden. Ook het kritisch beoordelen van de kwaliteit van gevonden informatie schiet er regelmatig bij in.

Buiten de boot

Waarom lukt het sommige leerlingen wel om kritisch met informatie om te gaan en anderen niet? Uit de monitor van Kennisnet komt naar voren dat de oorzaak voor deze verschillen, naast een verschil in cognitief vermogen, met name ligt in het feit dat leerlingen hun digitale vaardigheden in hun vrije tijd ontwikkelen en hierbij geholpen worden door hun ouders. Leerlingen met lager opgeleide ouders krijgen van huis uit minder mee over digitale geletterdheid, dan leerlingen met hoger opgeleide ouders. Het gevaar ligt hierdoor op de loer dat het nest waaruit je komt, bepaalt in hoeverre je je digitaal staande kunt houden in een samenleving vol nepnieuws, filter bubbles en sociale media.

“Kinderen die niet digitaal geletterd zijn, zijn de analfabeten van de toekomst.”

Daarom is het belangrijk dat informatievaardigheden (als onderdeel van digitale geletterdheid) een vaste plek in het onderwijs krijgt. Zo kunnen we alle kinderen en jongeren leren om actief, kritisch en bewust mee te doen aan de 21^e-eeuwse samenleving en voorkomen we dat sommige van hen buiten de boot vallen. Want kinderen die niet digitaal geletterd zijn, zijn de analfabeten van de toekomst.

Lessenreeks WebWeters

Zoals Maarten Sprenger het verwoord, is de opdracht ‘Google het maar even’ voor een leerling vaak precies dezelfde opdracht als: ‘Je staat aan de rand van een stad – zoek hier ergens informatie over jouw onderwerp’. Goed leren zoeken op internet is een kunst. Maar wel een kunst die je kunt leren. Met WebWeters leer je leerlingen uit groep 6, 7 en 8 kritisch naar online informatie te kijken. Het gaat namelijk niet alleen over het zoeken zelf, maar over alles wat met informatie op internet te maken heeft. Zo leren leerlingen onder andere met verschillende soorten bronnen te werken, nauwkeurig naar zoekresultaten te kijken, slimme zoekwoorden te gebruiken en websites kritisch te beoordelen. Ook leren ze informatie om te zetten in een eigen krantenbericht, nieuwsfoto of schoolkrant. Kortom: Webweters draagt bij aan systematische aandacht voor informatievaardigheden in de klas en laat leerlingen (en leerkrachten) stilstaan bij de basis van het zoeken: vragen stellen, lezen, kijken, bewaren en verwerken. Onmisbare vaardigheden in de informatiesamenleving van vandaag de dag.

WebWeters is tot stand gekomen in samenwerking met Maarten Sprenger (specialist kinderinformatie en zoekgedrag bij Wizenoze) en sluit aan op zijn nieuwste boek ‘Slim Zoeken op Internet’ dat onderdeel uitmaakt van het lespakket. De lessenreeks bestaat uit drie kant-en-klare lessen per leerjaar: in totaal negen lessen van ongeveer 60 minuten. Wil je meer weten? Kijk op webweters.cubissproducten.nl voor meer informatie, een gratis proefles en informatie over de school- en bibliotheeklicentie.