Week van de Mediawijsheid

Voelt jouw schermgebruik nog goed en gezond? Deze vraag stond centraal tijdens de campagne in 2024 en in de bijbehorende campagnevideo. Bekijk ‘m hier

Onderzoek: Afhankelijkheid smartphones verhoogt risico op gezondheidsproblemen

Uit onderzoek naar mediagebruik van Netwerk Mediawijsheid, dat tijdens de start van de Week van de Mediawijsheid 2024 werd gepubliceerd, blijkt dat één op de vier Nederlanders het eigen schermgebruik als ongezond beschouwt. Maar liefst 32% van de respondenten geeft aan minder te bewegen door hun schermgebruik. Naast fysieke effecten zijn er ook gevolgen op sociaal vlak: 30% geeft aan minder aandacht (in het echt) te hebben voor anderen en 23% geeft aan minder face-to-face contact te hebben met mensen. De Week van de Mediawijsheid, die vandaag begint en duurt tot 15 november, staat daarom in het teken van gezond schermgebruik.

Netwerkpartners en andere professionals konden ter voorbereiding op de Week aan de slag met de whitepaper die als basisdocument gebruikt kan worden om educatief materiaal of lessen te ontwikkelen. Ook is het onderzoek samengevat in de handige factsheet, met de belangrijkste bevindingen in visuele vorm.

» Lees het persbericht voor meer context
» Download het onderzoek (PDF) voor alle resultaten
» In de factsheet vind je de hoogtepunten uit het onderzoek in visuele vorm

Tijdens de Week van de Mediawijsheid 2023 stonden we onder de noemer #hierniet stil bij online kwetsend gedrag. Honderden partijen ondertekenden het #hierniet-initatief, door het hele land vonden activiteiten plaats en bijna 188.000 leerlingen schreven zich in voor MediaMasters.

Onderzoek

Het merendeel van Nederland ervaart online kwetsend gedrag als een groot probleem. Ruim 70% van de Nederlanders wil dan ook dat we online anders met elkaar omgaan. Toch spreekt slechts een kwart van de Nederlanders iemand anders aan op dit soort gedrag of maakt er een melding van bij een online platform. Dat terwijl we er veel last van hebben: het maakt ons boos (51%), we voelen afschuw (42%) en verdriet (31%). Bekijk alle resultaten uit het onderzoek.

#hierniet

Tijdens de Week van de Mediawijsheid ondertekenden honderden organisaties ons #hierniet-initiatief. Zij gaven hiermee aan dat er op hun sociale media-kanalen geen ruimte is voor haatspraak, scheldpartijen, dreigementen en andere vormen van online kwetsend gedrag.

» Lees hier het verslag van de Week van de Mediawijsheid 2023

Via sociale media delen we leuke momenten uit ons leven en maken we ons hard voor wat we belangrijk vinden. Met een like geef je een positieve reactie op video’s, berichten of reacties van anderen. Maar niet elke online interactie is leuk en soms gaat het mis. We begrijpen elkaar verkeerd en met de veiligheid van een scherm tussen ons in, is een nare reactie zo geplaatst. Een meningsverschil kan leiden tot ruzie, haatreacties of publiekelijk aan de digitale schandpaal genageld worden.

Download het Week van de Mediawijsheid 2022-persbericht: Meer aandacht nodig voor online gedrag

Uit de peiling van Netwerk Mediawijsheid blijkt dat bijna tweederde van de Nederlanders wel eens gezien of ervaren heeft dat iemand onterecht online gekwetst werd. Ook geeft vier op de tien ondervraagden aan zelf wel eens een nare reactie te hebben ontvangen. Toch komen we niet in actie. Slechts de helft geeft aan bekenden, vrienden en familie aan te spreken op het online gedrag – en bij vreemden gaat maar 21% het gesprek aan. Ook ander prosociaal gedrag, zoals actief mensen verdedigen en steunen, of ingrijpen als er een ruzie dreigt te ontstaan zien we te weinig. Dat kan beter!

Download ook ons persbericht over de opiniepeiling gedaan onder deelnemers aan MediaMasters: Bijna alle Nederlandse kinderen willen dat er iets verandert aan hoe gemeen mensen zich online gedragen

Om van de online wereld een fijne plek voor iedereen te maken is er werk aan de winkel. Laat ook jouw stem horen en zet jouw expertise in. Organiseer een activiteit, maak (les)materiaal of ga op een andere manier aan de slag met het onderwerp.

» Lees hier het verslag van de Week van de Mediawijsheid

De Week van de Mediawijsheid 2021 (5 t/m 12 november) stond in het teken van Samen Sociaal Online. In deze tijden van polarisatie stond de vraag centraal hoe we de online wereld een fijne plek voor iedereen kunnen maken. Dankzij de inzet van (netwerk)partners en betrokken ambassadeurs was er landelijk grote aandacht voor dit onderwerp.

Onderzoek
4 op 5 Nederlanders vindt dat online omgangsvormen moeten verbeteren. Dat bleek uit het onderzoek dat Netwerk Mediawijsheid presenteerde aan de start van de #WvdM '21. Daarbij komt dat tweederde van de mensen in Nederland sociale media op dit moment als onvoldoende sociaal ervaart. Een groot deel van de mensen vindt dat platformen vaker en sneller moeten ingrijpen bij extreme content. Complotdenken en de verspreiding van mis- en desinformatie worden het vaakst genoemd als zorgelijk. Bekijk alle resultaten en download het onderzoek.

Oproep tot actie
Met het Samen Sociaal Online-pamflet doet Netwerk Mediawijsheid een dringend beroep op overheden en sociale-mediaplatformen om de roep om betere omgangsvormen zeer serieus te nemen, het gesprek actief te ondersteunen en open te staan voor de inbreng van gebruikers. Op de eerste dag van de #WvdM overhandigde Programmadirecteur van Netwerk Mediawijsheid Mary Berkhout-Nio het pamflet aan demissionair minister Sander Dekker voor Rechtsbescherming. Download hier het pamflet.

» Lees hier het uitgebreide verslag van de Week van de Mediawijsheid 2021

Wat is jouw digitale balans? Die vraag stond centraal tijdens de elfde Week van de Mediawijsheid (6 t/m 13 november 2020) over media & gezondheid. Het belang van mediawijsheid en digitale balans werd in 2020 - het eerste coronajaar - zichtbaarder dan ooit. Dankzij de creativiteit van netwerkpartners werd het een inspirerende week met volop online activiteiten.

Onderzoek
60% van de jongvolwassenen vindt dat ze te veel achter een scherm zitten. Op een doordeweekse dag is dat 6 tot 7 uur voor werk, studie en/of vrije tijd. 16% van de jongeren ervaart hierdoor lichamelijke klachten. Dat bleek tijdens de Week uit onderzoek van Netwerk Mediawijsheid en het Trimbos-instituut.

Test je digitale balans
Heb jij alles onder controle? Test het op digitalebalans.nl. De zelftest, gelanceerd tijdens de Week van de Mediawijsheid, fungeert als spiegel en is gebaseerd op het Digitale Balans Model. Hierin wordt gekeken naar lichamelijke, mentale en sociale gezondheid.

» Alle hoogtepunten van de #WvdM 2020 vind je in het uitgebreide verslag

De tiende editie van de #WvdM liep van 8 t/m 15 november 2019 en draaide om het thema 'Aan of uit?'.

In een wereld vol media moeten we constant keuzes maken. Nog even je appjes checken of ga je vroeg slapen? Laat je je kind alleen op de tablet of lees je samen een boekje? Regel je zelf je online bankzaken of laat je dat doen door een ander? De Week van de Mediawijsheid 2019 had daarom als thema: ‘Aan of uit?’

De oproep aan ouders, kinderen, opa’s, oma’s, vrienden, buren, verzorgers, leraren, maatschappelijke organisaties, bedrijven en de overheid luidde: laten we van elkaar leren en elkaar helpen. Om slim ‘aan’ te staan en mee te blijven doen met de wereld om je heen. Én om soms te kiezen voor de uitknop, omdat ook je offline leven aandacht vraagt.

Tijdens de Week van de Mediawijsheid stelden we daarom de vraag: wanneer kies jij om aan of uit te staan?

» Alle hoogtepunten vind je in het uitgebreide verslag

Heb jij het onder de duim? Die vraag stond centraal tijdens de negende Week van de Mediawijsheid die plaatsvond van 16 t/m 23 november 2018. Je kon onder meer je eigen kennis over de online wereld testen en meedoen aan uiteenlopende activiteiten in het land en online. Ook werden verschillende onderzoeken gepubliceerd en was de campagne in de media goed vertegenwoordigd.

Met de opmars van de smartphone is onze duim een machtig instrument geworden. Of we er nu mee scrollen, klikken of swipen: de mogelijkheden zijn eindeloos. Maar de ene duim is de andere niet, en lang niet iedereen is er even handig mee. Dat is een groeiend probleem. Tijdens de Week richtten we ons op iedereen die wel een helpende hand kon gebruiken. Daarom stelden we jong en oud de vraag: ‘Heb jij het onder de duim?’. De populaire NOS Jeugdjournaal-presentator Lucas van de Meerendonk was dit jaar ambassadeur van de campagne. En dat vond hij ‘een enorme eer’.

Daarnaast werd op 20 november de Mediawijsheidtest uitgezonden door BNNVARA op NPO 3.

» Bekijk de hoogtepunten in het uitgebreide verslag

De Week van de Mediawijsheid 2017 ging over Generatie Media: samen mediawijs. Voor de generatie jongeren die nu opgroeit, is de aanwezigheid van internet en digitale media vanzelfsprekend. Veel van de vaardigheden die nodig zijn om goed met deze media om te kunnen gaan, doen ze dan ook als vanzelf op. In hun vrije tijd: alleen of met leeftijdsgenootjes. Deze generatie kijkt vaak met veel zelfvertrouwen naar het eigen mediagedrag.

Maar handig met media, maakt nog niet mediawijs. Mediawijsheid gaat tenslotte verder dan een verzameling vaardigheden – dan dingen kunnen. Wie mediawijs is, weet bijvoorbeeld óók hoe je media slim en creatief kan inzetten om je doelen te bereiken. Of hoe je de valkuilen die nu eenmaal bij de gemedialiseerde samenleving komen kijken het beste kunt omzeilen. En de hiervoor benodigde stappen, die zet je niet als vanzelf. Die zet je bewust én samen: met leeftijdsgenootjes, maar ook met ouders en docenten.

En dat is lang niet eenvoudig. Bijvoorbeeld omdat veel scholen nog niet op structurele wijze aandacht aan mediawijsheid besteden. Of omdat ouders en docenten zich te veel beperken tot het opleggen van regels en het wijzen op risico’s – en soms niet goed weten welke mediawijze lessen ze op basis van hun eigen ervaringen en inzichten nog méér te bieden hebben.

Tijdens de Week van de Mediawijsheid 2017 gingen ouders, docenten en jongeren met elkaar het gesprek aan over mediawijsheid en leerden ze van elkaar. Zodat de generatie die nu opgroeit de stap kan gaan zetten van ‘Generatie Media’ naar ‘Generatie Mediawijs’.

Met onder andere het nieuwe Mediawijsheid Debat, meer dan 165.000 aangemelde leerlingen voor de MediaMasters Game en zo’n 130 activiteiten in het land was het een geslaagde campagne.

» Bekijk de hoogtepunten in het uitgebreide verslag

Vandaag de dag is iedereen mediamaker. Maar: hoe gedraag je je online? Wanneer film je iemand wel en niet? Hoe ver kan een vlogger gaan die zich laat betalen? En wat doe je met berichten in je tijdlijn waaraan je twijfelt of ze kloppen? Netwerk Mediawijsheid dook in de zesde editie van de Week van de Mediawijsheid in de ethische kant van media maken.

Met een online test, een onderzoek onder jongeren en het ‘My Comment Festival‘ gaven we in deze week de aanzet tot een discussie over de vraag hoe mediamakers zich vandaag de dag kunnen, willen of zouden moeten gedragen. Aan het eind van de campagneweek was de overhandiging van het onderzoeksrapport ‘Wat voor mediamaker ben jij?’ aan de Raad voor Cultuur. Rondom en tijdens de week waren er naast MediaMasters allerlei mediawijze activiteiten voor kinderen, jongeren en volwassenen.

» Uitgebreide terugblik #WvdM15

De week stond in 2014 in het teken van kinderrechten. Dat was niet zonder reden: het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties bestond namelijk 25 jaar. In al die jaren is het mediagebruik van kinderen ingrijpend veranderd. Deze mediasamenleving biedt hen kansen en leidt tegelijkertijd ook tot vragen over de rechten, plichten en mogelijkheden van kinderen, hun opvoeders en media.

Vanwege de razendsnelle ontwikkelingen is het tijd dat we nadenken over welke kaders wij (opvoeders, docenten, overheid, industrie, mediamakers) nodig hebben om kinderen optimaal en in veiligheid te kunnen laten bewegen en ontwikkelen in deze nieuwe samenleving vol media.

Tijdens de Week van de Mediawijsheid 2014 inventariseerde Netwerk Mediawijsheid de vragen rondom de mediawijze invulling van de rechten, plichten en mogelijkheden van kinderen en stelt vast wat er mee moet gebeuren. We gingen aan de slag met een groot aantal experts op het gebied van media, mediawijsheid, mediaopvoeding en kinderrechten. Met als uiteindelijk resultaat het Manifest Recht op Mediawijsheid, een verdieping van het bestaande Kinderrechtenverdrag, passend bij de huidige mediasamenleving 25 jaar later.

» Terugblik Week van de Mediawijsheid 2014

Tijdens de Week van de Mediawijsheid 2012 van 23 tot en met 30 november stond het thema ‘Stijl van leven’ centraal. Hoe kritisch zijn jongeren nou zelf op media en wat vinden ze van hun eigen mediagedrag? Tijdens de campagneweek kwamen zij zelf aan het woord tijdens de ‘Jongeren Media Battle’. In het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid debatteerden jongeren van de 1e en 2e klas van het vmbo met elkaar. Ook in het basisonderwijs speelden klassen het interactieve spel MediaMasters. Voor ouders werd de ‘Nationale Ouderavond' georganiseerd bij Beeld en Geluid.

De Nederlandse media speelden ook een grote rol. Verschillende kinderen hebben in de praktijk gezien hoe het eraan toe gaat achter de schermen van diverse radio- en televisieprogramma’s. Zij waren speciaal uitgekozen om stage te lopen, bijvoorbeeld bij Giel Beelen (3FM), SBS Shownieuws en The Voice of Holland.

» Terugblik Week van de Mediawijsheid 2012

De Week van de Mediawijsheid 2011 liep van 23 tot 30 november en had de mediaopvoeding van jongeren als thema. Tijdens deze campagneweek werd de eerste versie van de MediaMasters Game gespeeld in het primair onderwijs. Ook organiseerden diverse bibliotheken ouderavonden over mediaopvoeding en boden zij een lokaal programma aan. Verder werd er een rapport gepubliceerd van Dialogic over de mediaopvoedings strategieën van ouders. Er werden drie type ouders onderscheiden: Mediagenieters, Media-actieven en Mediamatige ouders. Mijn kind Online ontwikkelde een test met tips op basis van het profiel van de ouder.

» Terugblik Week van de Mediawijsheid 2011

Van 24 november tot en met 1 december 2010 liep de eerste Week van de Mediawijsheid. De focus lag de focus tijdens de Week van de Mediawijsheid op het neerzetten van de bibliotheken als ‘Huizen van de Mediawijsheid’ voor het grote publiek.