Weerbaar tegen desinformatie | Misbruik of verkeerd gebruik van cijfers

Als mediamaker geniet ik ervan om verhalen te vertellen en om verdieping te geven omtrent uiteenlopende onderwerpen. Ik hou van diepgang en onderzoeken die er zijn gedaan naar bijvoorbeeld seksualiteit, psychische gezondheid, mediawijsheid, ga zo maar door. Natuurlijk is het erg belangrijk dat de cijfers die wij gebruiken voor in video’s, artikelen en podcasts correct zijn. We spitten een onderzoek helemaal door en kiezen vervolgens de getallen die het verhaal ondersteunen. Ik merk bij mezelf dat ik al snel blind vaar op de cijfers die zijn gepubliceerd. Cijfers neem ik snel als waar aan. Ik kijk natuurlijk naar de bron van de cijfers, maar vertrouw de cijfers eigenlijk vrijwel meteen. In mijn studie (Media & Cultuur) heb ik geleerd om kritisch te zijn op tekst en beeld, maar heb ik niet geleerd om ook kritisch te zijn op getallen.

Door het boek van econometrist Sanne Blauw (Het bestverkochte boek ooit (met deze titel)) ging ik echter inzien dat je ook soms moet twijfelen aan de cijfers. Zo kan er een niet representatieve steekproef zijn gehouden en kunnen correlatie en causaliteit door elkaar zijn gehaald. Tijdens de coronacrisis vliegen de getallen je om de oren en bieden deze getallen een bepaalde vorm van houvast. Maar zeker aan het begin van de pandemie wisten we allemaal nog niet precies hoe het zat, waardoor er soms getallen verkeerd werden geïnterpreteerd of onjuist werden ingezet. Ik weet als mediamaker dat het belangrijk is om ook de nuance aan te geven in de verhalen. Met de woorden van Sanne in mijn hoofd, wil ik mijn mede-mediamakers en toekomstige collega’s oproepen: durf te twijfelen, en durf ook te vertellen dat je het niet weet, omdat nog niet alle informatie compleet is. Durf in de stukken die je schrijft, in de video’s en audio verhalen die je maakt, de nuance aan te brengen.

In de casus ‘Misbruik of verkeerd gebruik van cijfers‘ beschrijf ik een fictieve casus van een journalist om duidelijk te maken waar het mis kan gaan met cijfers.

Meer over cijfers en misleiding:
» Hoe coronacijfers tot verkeerde conclusies leidden – Medialogica online: Casper Albers
» Sanne Blauw: pleidooi voor twijfel – Brainwash Talk
» Sanne Blauw: we hebben ten onrechte een blind vertrouwen in cijfers (uitgeschreven versie van bovenstaande Talk)

Over BeeReal

Met het project ‘BeeReal’ wil Netwerk Mediawijsheid in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de weerbaarheid tegen desinformatie bij jongvolwassenen vergroten. ‘BeeReal’ is gericht op de jongvolwassenen die een opleiding volgen voor beroepen in de onderwijssector, zorg en welzijnssector en de mediasector, én op hun docenten. Voor de focus en maximale impact van het project is gekozen voor deze opleidingen en studenten, omdat zij (gaan) werken met kwetsbare groepen, waarvoor mediawijsheid en weerbaarheid tegen desinformatie extreem belangrijk is.

Er wordt in het najaar van 2020 onder andere een activatietool en educatief programma ontwikkeld. Lees meer op mediawijzer.net/beereal.

Oproep: deel jouw ervaring

Herken je de situaties die worden beschreven in de casussen vanuit je eigen werkveld? Of heb je iets soortgelijks meegemaakt rondom desinformatie tijdens je werkzaamheden? Help BeeReal verder door jouw ervaringen te delen via info@mediawijzer.net, onder vermelding van ‘Casus BeeReal’. Hartelijk dank!

» Download de casus ‘Misbruik of verkeerd gebruik van cijfers‘
» Alle casussen vind je op mediawijzer.net/beereal
» Alle blogartikelen over BeeReal verschijnen hier