De afgelopen jaren hebben verschillende bloggers boekrecensies geschreven voor Mediawijzer.net. Wil je je deze zomer eens goed verdiepen in mediawijsheid? Maar weet je niet waar je moet beginnen? Laat je inspireren door het werk van tal van mediawijze auteurs/onderzoekers zoals Patti Valkenburg, danah boyd en Adam Alter.

Slim zoeken op internet: hoe doe je dat?

‘Iets googlen’ is tegenwoordig voor velen een dagelijkse bezigheid. Maar slim zoeken kan online nog als knap lastig worden ervaren. Het boek ‘Slim zoeken op internet: hoe doe je dat?’ van Maarten Sprenger helpt aan de hand van tips bij het vinden van de juiste informatie.

“Informatie zoeken op het internet is een kwestie van weten wat je wilt weten én weten hoe je moet zoeken. Dat klinkt eenvoudig, maar is het niet. Goed zoeken moet je leren. Dat geldt voor kinderen, maar zeker ook voor volwassenen.”

» Lees de recensie van Erno Mijland

Met je smartphone het bos in

De combinatie digitale apparaten en kinderen vindt niet iedereen een succes. Toch kan een mobiel ook uitkomst bieden, bijvoorbeeld in de natuur. Zo bestaan er apps die kinderen kunnen gebruiken om dieren te identificeren. Jolanda Pikkaart bundelde praktische tips en (les)ideeën in dit boek.

“Smartphones in de klas. Dat kun je erg vinden, maar je kunt ze ook op een positieve manier inzetten. Hoe? Stuur kinderen met smartphone of tablet naar buiten en wakker zo hun interesse voor de natuur weer aan.”

» Gemma Steeman legt uit wat je aan het boek hebt

We worden steeds slimmer

‘De komst van digitale apparaten zorgt ervoor dat de mensheid slimmer wordt’ is een mening die niet iedereen zal delen. Clive Thompson laat in ‘We worden steeds slimmer’ zien dat deze uitspraak misschien helemaal niet zo gek is. Zo brengen online apparaten onder meer gereedschappen met zich mee waarmee we onze gedachten kunnen vormgeven.

“Een intrigerende gedachte in het boek is dat internet vooral het publieke denken bevordert. Mensen kunnen hun vragen kwijt, kunnen anderen helpen met hun kennis en maken daarbij – vaak onbewust – gebruik van wat Thompson beschrijft als het ‘audience effect’: het effect dat je meer tijd en energie stopt in het schrijven, zelfs van een appje of sms-bericht, omdat je weet dat anderen het gaan lezen.”

» In zijn recensie vergelijkt Erno Mijland het boek met ‘Digitale dementie’ van Manfred Spitzer

It’s Complicated: over het sociale, digitale leven van jongeren

Hoewel we sociale media niet meer weg kunnen denken, is het niet zo lang geleden dat het fenomeen ontstond. Jongeren spenderen uren aan het pimpen van hun Instagramaccount, het liken en delen van Facebookposts en het bekijken van video’s op Snapchat. De Amerikaanse onderzoekster danah boyd onderzocht wat Amerikaanse jongeren precies doen in die 6 uur. Naar aanleiding van het onderzoek scheef ze ‘It’s Complicated’.

“Sociale media zijn vaak de enige publieke plekken waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten en waar jongeren zich een onderdeel voelen van de maatschappij. Jongeren geven er hun leven vorm. Verslaafd aan een beeldscherm? Nee, verslaafd aan elkaar. ‘It’s Complicated’ is verplichte kost voor iedereen die jongeren en hun gebruik van sociale media beter wil begrijpen.”

» Lees de recensie van Mark Rosbergen

Het tienerbrein: wijs door samenwerking en zelfinzicht

Veel ouders hebben moeite om hun puberende tienerzoon/dochter te begrijpen. Dat komt doordat pubers beschikken over ‘rijpende’ hersenen, waardoor ze soms onverstandige keuzes maken. ‘Het tienerbrein’ van Jelle Jolles geeft weer wat er allemaal in het hoofd van een adolescent omgaat, zodat je hem of haar (hopelijk) beter zult begrijpen.

“In mijn werk als mediathecaris word ik iedere dag geconfronteerd met die wispelturige, vaak onrustige, geinige tieners, die zo goed zijn voor m’n humeur. En… na het lezen van het boek begrijp ik een stuk beter wat er in ze omgaat en wat dit zegt over hun mediagebruik.”

» Roeland Smeets dook in het tienerbrein en deelt zijn eigen ervaringen

Plugged in

Patti Valkenburg en Jessica Piotrowski bestuderen de rol van media in het leven van de jeugd, van de geboorte tot aan de volwassenheid. Ze zoomen in op de zonnige en donkere aspecten van het mediagebruik onder jongeren. Met onder andere aandacht voor zelfverzekerdheid op sociale media, mediagebruik van peuters tot pubers en verschillende onderzoeken.

“Een must read wat mij betreft voor opvoeders, leerkrachten en met name ook voor mediamakers. Ik waarschuw jullie: ‘Plugged In’ is zo’n rijk en goed boek, dat een blogrecensie het risico loopt om belangrijke zaken te vergeten. Ik had dus de neiging tot het maken van een goede samenvatting, maar dat voert te ver. Je moet het zelf lezen.”

» De ‘proof of the pudding’ van John Leek

Nepnieuws: een wereld van desinformatie

Nepnieuws is sinds de Amerikaanse verkiezingen in 2016 niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Toch is nepnieuws – volgens historicus Han van der Horst – een begrip dat niet alleen voorkomt in onze hedendaagse generatie. Zo blijkt dat in onze rijke historie genoeg nepnieuwsincidenten hebben plaatsgevonden. Maken we ons onnodig druk?

“Het boek geeft de lezer inzicht in hoe de ontwikkeling van onze samenleving effect heeft gehad op onze communicatiekanalen. In een vlot tempo komen de ontdekking van onder andere de krant, de televisie en telefoon voorbij en welke gevolgen deze hebben gehad voor onze maatschappij. Gebeurtenissen uit de geschiedenis volgen elkaar in rap tempo op.”

» Lees de recensie van Martijn Bos

Superverslavend

Uit onderzoek blijkt dat we gemiddeld 3 uur op een dag appen, facebooken, instagrammen, mailen en snapchatten, maar waarom is je smartphone toch zo verslavend? Niet alleen pubers en volwassenen maken dagelijks gebruik van een digitaal apparaat, ook kinderen bezitten maar al te vaak een iPad. Dat zou volgens Adam Alter weleens kunnen zorgen voor vervelende gewoontes.

“Je kon de afgelopen weken geen krant openslaan of er stond wel een interview in met Adam Alter, universitair hoofddocent Marketing en Psychologie aan de New York University. Ik besloot het desbetreffende boek te lezen tijdens mijn vakantie. Een mooi moment, want ik had net besloten die week zoveel mogelijk offline te blijven…”

» Lees de recensie van Denise Bontje

Je hebt wél iets te verbergen

Je kent ze vast wel: mensen die beweren niks te verbergen te hebben. Maar zouden je zomaar hun pincode geven? In de digitale wereld laat je vaak meer sporen achter dan je doorhebt. Met het boek ‘Je hebt wél iets te verbergen’ leggen Dimitri Tokmetzis en Maurits Martijn aan de hand van voorbeelden uit wat er allemaal over je te vinden is op het wereldwijde web en welke gevolgen dat heeft.

“Ik ben blij dat ik deze zomer ben begonnen met het lezen van ‘Je hebt wél iets te verbergen’ en het van a tot z uitgelezen heb. Waarom? Omdat het aan de hand van een aantal voorbeelden aantoont dat we informatie voorgeschoteld krijgen waar we niet om gevraagd hebben en gegevens prijsgeven zonder dat we ons dat realiseren. Bovendien kunnen we daar lang niet altijd iets aan doen.”

» Gonnie Eggink over het levensbelang en de paradox van privacy

Is daar iemand?

Wouter van Noort geeft in het boek ‘Is daar iemand?´ weer hoe onze smartphone ons leven beheerst. Volgens verschillende onderzoeken tast de smartphone onze concentratie aan. Ook lijkt er sprake van een collectieve verslaving. In hoeverre is dit waar? En welke gevolgen heeft dit in de toekomst? Het is slechts een greep uit de vragen die aanbod komen.

“‘Wat lees je?’, vroeg een collega. Eén blik op dit boek en een begripvolle blik. ‘Dat herken ik wel’. En ik wilde er alles over weten. Over mijn overmatige smartphonegebruik. Daarom las ik ‘Is daar iemand’. (…) Een mooi punt in dit boek: in plaats van het opgeheven vingertje tegen de smartphones, krijgt de lezer tips aangereikt om mediawijzer met de smartphone om te gaan.”

» Welke inzichten biedt het boek zoal? Aefke legt uit

Bewust op het internet

Vrijwel iedereen is tegenwoordig online. Ook criminelen. Bram Martin schetst in zijn boek ‘Bewust op het internet’ een aantal scenario’s die illustreren hoe misdadigers jou op het internet te slim af proberen te zijn. Maak je bijvoorbeeld je locatie, persoonsgegevens en voorkeuren openbaar? Daar weten zij wel raad mee.

“Tussen de zinnen door kun je lezen dat Martin verstand van zaken heeft. Hij is gespecialiseerd in online onderzoek naar gegevens die via openbare bronnen te vinden zijn. Hij screent mensen, bijvoorbeeld voor sollicitaties, en helpt organisaties die fraude vermoeden.”

» Lees de recensie van Gemma Steeman

On/Off: op zoek naar balans in digitale tijden

‘Kunnen we nog wel zonder smartphone?’ is een van de vragen die Sidney Vollmer behandelt in zijn boek On/Off. Hij neemt je mee op zijn zoektocht naar balans in de digitale wereld. Daarnaast vraagt hij zich af wat dit doet met onze creativiteit, cultuur en zelfbeeld en geheugen. Is het echt allemaal zo erg?

“On/off is een boek voor iedereen die wil weten of we te afhankelijk zijn geworden van de digitale technologie. Hoe kunnen we daar nog iets aan doen, zonder dat we meteen te abrupt afscheid hoeven te nemen van al het goede dat het ons ook brengt?”

» Dit vond Aefke van het boek