De laatste tijd praat ik veel met ouders over het internetgebruik van henzelf en dat van hun kinderen. Vorige week ontspon zich in een ouderkamer van een Brede School een enerverende discussie over het gebruik van WhatsApp en Facebook. Aanleiding was de volgende opmerking van een van de moeders: “Het heeft tegenwoordig weinig zin om voor je huwelijk nog een dure bruidsjurk te kopen, niemand kijkt ernaar, want iedereen zit te facebooken of te whatsappen!”. Een observatie die door de anderen werd gedeeld. Toen we er over doorpraatten bleek dat de bruidsjapon toch van groter belang dan oorspronkelijk gedacht, omdat de jurk vaak juist het onderwerp was van al het social media gebruik. Foto’s van de jurk worden ter plekke via Facebook en Instagram met het eigen netwerk gedeeld en via WhatsApp besproken met vriendinnen en kennissen die soms bij hetzelfde huwelijk aanwezig zijn. Natuurlijk worden ook de nodige roddels over de aanwezigen met niet-aanwezige vriendinnen gedeeld en de selfies met het bruidspaar worden via Twitter verzonden. Kortom er is sprake van een druk sociaal communicatief gebeuren tijdens zo’n huwelijksbijeenkomst. Zo druk zelfs, dat er tijdens het huwelijksfeest geen tijd en aandacht is voor de mensen aan dezelfde tafel of het bruidspaar in de zaal (behalve wanneer foto’s en opmerkingen van anderen worden gedeeld en besproken).

Een korte inventarisatie in de groep van 15 moeders leverde vervolgens een aardig overzicht op van het gebruik van mobiele telefoons. De moeders maakten onder meer gebruik van Facebook, WhatsApp, Twitter, Instagram, en een groot scala aan apps als, Amber Alert, Politie netwerk, Life360, Huisvuil App etc. Dit werd aangevuld met voorbeelden van toepassingen waar hun kinderen van 12+ gebruik van maakten, waarbij onder meer de datingapp Tinder en de datingsite Second Love naar voren kwamen.

De moeders vertelden dat de communicatie en het leven in huis steeds meer door de sociale media worden beïnvloed. Moeders laten kinderen via WhatsApp weten dat ze aan tafel moeten komen en als er sprake is van spanning tussen moeder en kind, dan vindt de communicatie soms plaats via sociale media, omdat ze elkaar dan niet hoeven aan te kijken. Tijdens het eten worden kinderen regelmatig aangesproken dat ze hun telefoon moeten wegleggen, omdat ze vaak op urgente berichtjes van hun vrienden en vriendinnen ‘moeten’ reageren. Verder werd opgemerkt dat kinderen al op zeer jonge leeftijd de ouders en broers en zussen beginnen te imiteren, door scrollbewegingen te maken met hun handjes en door telefoongesprekken te voeren  met speelgoedmobieltjes waarbij ze exact dezelfde woorden en uitdrukkingen gebruiken als hun ouders en oudere broers en zussen. “Het lijkt wel of ze dit al in de baarmoeder leren”, aldus een moeder…

Na de bijeenkomst besloot ik op de weg terug naar kantoor eens goed te letten op het telefoongebruik van mijn mede buspassagiers. Ik had geluk want de bus passeerde een ROC en de bus liep vol. Behalve dat ik opmerkte dat het grootste deel van de jongeren meteen actief op hun telefoon ging typen of de bekende scrollbeweging maakten, kon ik ook meegenieten van luidruchtige gesprekken over het uiterlijk en de eigenschappen van jongens op Tinder, de ervaringen met dates en de voor en tegens om je aan te melden op de datingsite Second Love. Toen ik uit de bus keek zag ik nog juist hoe een facebookend meisje net niet met haar fiets onder de bus kwam en dat een whatsappende automobilist niet in de gaten had dat het stoplicht op groen sprong. Al met al een educatieve busrit.

Dit soort observaties zetten je wel aan het denken. Wie kan zich nog een wereld mediamindvoorstellen zonder smartphones, Facebook, Twitter, WhatsApp en Tinder? Wie kan zich nog voorstellen dat de eerste iPhone pas in 2007 op de markt kwam en Facebook en WhatsApp pas vanaf 2008? En wat brengt dit voor de toekomst?

Natuurlijk hebben de sociale media veel positieve kanten. Er wordt meer gecommuniceerd, mensen kunnen makkelijker hun mening geven en delen. Apps- en alertfuncties bieden tal van nuttige functies. Diensten- en informatieaanbod is 24 uur beschikbaar. Maar … het heeft nadrukkelijk ook bijeffecten, waar we onze ogen niet voor moeten sluiten. Tijdens de ‘week van het geld’ kwam naar buiten dat meer dan 160.000 jongeren betaalproblemen hebben, vaak veroorzaakt door het overmatig gebruik van hun telefoon. Gevallen van cyberpesten halen regelmatig het nieuws. Er zijn berichten over gezondheidsproblemen; te weinig slaap, oogproblemen, obesitas etc. door intensief gebruik van sociale media. Terwijl ik ook steeds meer lees over initiatieven om internetvrije zones en smartphone vrije activiteiten te creëren. Zaken waar we onze ogen niet voor mogen en kunnen sluiten.

We moeten voorkomen dat ons leven wordt bepaald door pieptonen, alertmeldingen op onze telefoon en de ongerustheid of onze kinderen geen gevaar lopen op internet. Aandacht voor mediawijsheid voor alle burgers moet dus hoog op ieders agenda komen, zodat binnenkort iedereen in staat is om bewust en kritisch om te gaan met alle nieuwe media snufjes. Ik hoop dat dit er ook toe leidt dat bezoekers aan bruiloftsfeesten binnenkort weer aandacht hebben voor elkaar en voor het bruidspaar en dat binnen gezinnen de communicatie gaande blijft zonder inzet van (a)sociale media!