Hoe voelt het om data te worden? Om daar antwoord op te geven betrad ik op Lowlands de We Are Data Mirror Room, een flitsende zeecontainer die is omgebouwd tot data-analyserende ruimte. De installatie zit bomvol moderne technologie die o.a. gewicht, lengte en zelfs emoties meet zonder je aan te raken. Een kijkje in de toekomst? Nee hoor, deze manier van data verzamelen is dichterbij dan we denken. Ik vertel je graag wat ik van de ervaring vond.

Allereerst ontmoet ik Fanny Smelik (projectmanager) en Tijl Akkermans (artistiek leider en een van de initiatiefnemers). Het doel van de installatie is duidelijk: je als bezoeker bewust maken van het belang van privacy en van de data die je (onbewust) vrijgeeft. Waar ik vooral benieuwd naar ben is hoe men zoal op de Mirror Room reageert. “Dat is heel verschillend”, geeft Fanny aan. “Sommige mensen vinden het heftig, anderen vooral heel leuk, maar er is bijna altijd wel even een discussie achteraf, daarom staan er ook meerdere hosts bij om uitleg te geven en na te praten. Soms kloppen dingen ook niet en gaan mensen daarover in discussie met ons, dat vinden we ook juist interessant! Ook horen we vaak dat mensen denken dat de data van internet af worden gehaald, maar dat is niet zo. De machine werkt ook echt, het is geen gimmick.”

Foto’s: Team WE ARE DATA – Mirror Room

Het spiegelbeeld van onze online wereld

Ik heb me voorbereid en al veel gelezen over de installatie. Veel Lowlands-bezoekers gaan er echter helemaal neutraal in en weten niet wat er gaat gebeuren. En dat is eigenlijk best metaforisch voor de online wereld. Daarin zijn we vaak ook niet op de hoogte wat er precies met onze data gebeurt, tenzij we onszelf goed informeren. De grote spiegelende container trekt dan ook veel bekijks op het festival en steeds meer mensen sluiten aan in de rij. Ook ECP-collega Vanessa, die met wat meer scepsis meekwam en eigenlijk niet van plan was naar binnen te gaan, is inmiddels nieuwsgierig geworden. We betreden na elkaar de Mirror Room als bezoekers #1657 en #1658 en ik besluit mijn profiel te laten publiceren op de website.

De toekomst van (big) data en privacy

Het profiel dat van mij gemaakt is en even later uit de installatie rolt klopt aardig, maar belangrijker nog: ik ben heel druk aan het nadenken over wat er zojuist gebeurd is. We praten nog even na. De Mirror Room laat bezoekers zien dat het meten van dit soort persoonlijke data geen toekomstscenario is. Technologie komt al heel dichtbij en er is met huidige techniek al zeer veel mogelijk, dat ervaar je in de installatie zeker. Toch ben ik benieuwd hoe de makers de toekomst van (big) data en privacy zien. Fanny: “Technologie wordt natuurlijk alleen maar beter, en misschien kunnen computers straks wel beter mensen lezen dan mensen zelf. En wat gaat dat dan betekenen?” Tijl vult aan: “We staan wel aan het begin, emotiedetectie staat in de kinderschoenen. Maar je ziet wel dat alle grote techbedrijven bezig zijn om emotie toe te kunnen voegen aan de big data die ze al hebben over gedrag. Stel je voor dat je spiegel straks tegen je zegt: ‘zou je niet eens een filmpje pakken?’ omdat je er moe uitziet.”

Zelf ervaren maakt het concreet

Nadat ik in de installatie heb gestaan kan ik me dit alles ineens heel goed voorstellen. Deze mogelijkheden met eigen ogen zien, zorgt ervoor dat het concreter wordt. En dat lijkt me goed, nu we met (en in) een digitale wereld leven die we vaak niet volledig kunnen bevatten. Immers: op moment dat je in de Mirror Room stapt maak je bewust de keuze om je te laten ‘lezen’ en weet je dat het gebeurt – online hebben we dit vaak niet door. Een mooi offline voorbeeld van Fanny: misschien leest de supermarkt straks wel hoe jij op de rode en op de groene appels in het schap reageert. Zonder dat je het ziet gebeuren. Maar Tijl benadrukt: “Ons doel is niet om te zeggen ‘dit is goed’ en ‘dit is niet goed’. De bedoeling is dat de installatie de zinnen prikkelt en dat de bezoeker aan het denken wordt gezet.”

Ook collega Vanessa is onder de indruk. “Om mijn data te beschermen en de Mirror Room op de proef te stellen heb ik geprobeerd de installatie te manipuleren. Ondanks de manipulatie, door mij anders te gedragen dan ik normaal zou hebben gedaan, vind ik de analyse best confronterend. Het komt toch dichterbij dan je denkt. Het meest schokkende is dat je hoe dan ook data onbewust over jezelf vrijgeeft. Ik heb mijn profiel dan ook niet gepubliceerd en zal hier in de toekomst meer bewust van zijn.”

Ik ben benieuwd hoe mensen de Mirror Room op andere plekken ervaren en ga de ontwikkelingen dan ook zeker in de gaten houden. Ook de Mirror Room in? De installatie toert de komende tijd rond en staat o.a. op de Big Data Expo in Utrecht en het Jaarcongres ECP in Den Haag. Zie ook www.wearedata.nl voor meer informatie.

Bekijk hier een interessante samenvatting van de vrijgegeven data van het Lowlands publiek

Ook Willie Wartaal bezocht de Mirror Room op Lowlands. Bekijk hier het filmpje