Het afgelopen jaar gingen we massaal online. Om contact met familie en vrienden te onderhouden. Maar ook om te werken en leren. We maken online veel gebruik van sociale media. Maar voelen we ons via die sociale media wel verbonden en veilig? Hoe houden we het online sociaal? Tijdens de Week van de Mediawijsheid – de jaarlijkse bewustwordingscampagne over het kritisch en actief omgaan met media, van 5 tot en met 12 november 2021 – stond Nederland stil bij wat we écht belangrijk vinden in de online wereld met het thema: Samen Sociaal Online.

Het doel van de Week van de Mediawijsheid? Dat we met z’n allen ruimte maken om met elkaar in gesprek te gaan. En we mediawijzer, en dus digitaal weerbaarder én vaardiger, worden. Op donderdagmiddag 23 september organiseerden Netwerk Mediawijsheid, KB, de Nationale Bibliotheek en Cubiss als voorschot op de week een inspiratiewebinar voor bibliotheken. Doel: bibliotheken tips en inspiratie geven voor het organiseren van activiteiten die aansluiten bij het onderwerp.

De kracht van de bibliotheek

Ruim tachtig mensen zitten er donderdagmiddag klaar voor. Andrea Berkelder, coördinator digitale geletterdheid jeugd bij de KB, heet iedereen welkom en onderstreept het belang van de week. “Hoe meer bibliotheken activiteiten organiseren, hoe meer kinderen en ouders we helpen mediawijzer, weerbaarder en taalvaardiger te worden. Tijdens dit inspiratiewebinar geven we nóg meer tips hoe je mee kunt doen.” Andrea wijst ook op de blueprints die in de maak zijn, beschikbare toolkit ten behoeve van de landelijke webinars en actiegids, waarin bibliotheken veel tips vinden om aan de slag te gaan met de Week van de Mediawijsheid.

Wil je alle informatie die tijdens het inspiratiewebinar gegeven is nog eens nalezen? Dat kan via: Ga als bibliotheek aan de slag met de #WvdM | Bnetwerk (bibliotheeknetwerk.nl)

Maak werk van mediawijsheid

Dan is het woord aan Anne Everloo, communicatiespecialist bij Netwerk Mediawijsheid, en Floortje Jansen, Relatiemanager bij Netwerk Mediawijsheid. Zij geven informatie over de campagne, het thema en de mogelijkheden om aan te sluiten als bibliotheek. Floortje: “Netwerk Mediawijsheid is een netwerkorganisatie, die zich inzet voor de missie: iedereen mediawijs. Maar wat is mediawijsheid? Wij omschrijven het als een verzameling competenties die je nodig hebt om actief en bewust deel te nemen aan onze mediasamenleving. Een mond vol.” Ze tipt dan ook de website www.mediawijsheid.nl, waar veel meer informatie over de term en bijbehorende onderwerpen te vinden is.

Anne geeft wat specifieker informatie over de Week van de Mediawijsheid. “Dit jaar is gekozen voor het thema: Samen Sociaal Online. Waarom? Mede doordat we de afgelopen anderhalf jaar door de coronacrisis nog meer aangewezen zijn op online zijn en online contact maken. Maar we zien ook dat problemen, zoals desinformatie, toenemen. Het is belangrijk dat je weerbaar bent voor de negatieve kanten van online zijn. Samen met onze netwerkpartners en bibliotheken willen we het probleem op de kaart zetten én een oplossing bieden. Daarvoor hebben we jullie, de bibliotheken nodig.”

Anne vertelt dat de deelnemers kunnen aanhaken, bijvoorbeeld met het organiseren van activiteiten. Maar ook met het delen van informatie, het vragen van aandacht op de werkvloer en het promoten van de week bij scholen in de regio. “Netwerk Mediawijsheid ondersteunt op verschillende manieren. Bijvoorbeeld met een toolkit vol afbeeldingen, logo’s, posters en teksten om de campagne bekendheid te geven. We maken de campagne zichtbaar op sociale media. En we delen activiteiten die door het land worden georganiseerd via de nieuwsbrief. Daarnaast is onze website een landelijke plek waar alles samenkomt: alle benodigde documenten, inspiratie voor activiteiten, een activiteitenoverzicht met activiteiten in het land. We spelen een rol in het verbinden en aanjagen van het aanbod.”

Online vaardig begint offline

Tijd voor verdieping. Cathelijne Kuiters, marketingstrateeg bij de KB, vertelt over het onderzoek van CHOICE Insights + Strategy, waarin gekeken is hoe digitaal vaardig jongeren zijn én wat er voor nodig is om ze nóg digitaal vaardiger te maken. Onder de noemer ‘Online vaardig begint offline’ is onderzoek gedaan onder ruim duizend jongeren tussen de tien en vijftien jaar.

Jongeren kijken met veel zelfvertrouwen naar hun digitale gedrag. Dat zelfvertrouwen is lang niet altijd terecht en het zorgt voor risicovoller online gedrag. “Jongeren zien zichzelf vrijwel altijd als digitaal vaardig. Terwijl bij toetsing blijkt dat ze dit lang niet altijd zijn. Ze overschatten hun eigen vaardigheden. Naarmate ze ouder worden, overschatten ze zichzelf ook steeds vaker. Omdat ruim 90% van de tienjarigen zegt dat ze kunnen leren van hun ouders en veertien- en vijftienjarigen aangeven op school te kunnen leren, pleit dat ervoor om al jong met kinderen in gesprek te gaan én op school aandacht te besteden aan digitale vaardigheden.”

Jongeren met minder digitale vaardigheden, zien volgens Cathelijne ook minder gevaren online. “Bijvoorbeeld in het delen van persoonlijke informatie of vervelende situaties online. Terwijl hun houding nog wél vol zelfvertrouwen is. Dat maakt ze minder digitaal weerbaar.” Uit het onderzoek blijkt dat digitaal vaardige jongeren meer met elkaar, op school én met volwassenen praten over wat ze online bezighoudt. Daarom is juist dát zo belangrijk, concludeert Cathelijne. “We moeten met jongeren praten over online imago, onacceptabel gedrag. Over verschillende en gevoelige onderwerpen.”

De publieksversie van het onderzoek is hier te lezen.

Actiegids Week van de Mediawijsheid

Ingrid de Jong projectleider (digitale) geletterdheid voor jeugd en jongeren bij Cubiss neemt het woord over. Voor de Week van de Mediawijsheid maakte Cubiss, Netwerk Mediawijsheid en de KB een actiegids; een overzicht voor bibliotheken om aan de slag te gaan met mediawijsheid. Met concrete tips over activiteiten die bibliotheken kunnen organiseren, achtergrondinformatie en allerlei handige links om bibliotheken zo goed mogelijk voor te bereiden op de campagne. “Je vindt er ook allerlei informatie om na deze week aandacht te blijven besteden aan mediawijsheid”, benadrukt Ingrid. Download de actiegids

Denise Bontje van Mediasmarties benoemt vervolgens de mediatips die ze maakte én de wegwijzer die ze voor de Week van de Mediawijsheid opstelde. “Op verzoek van KB hebben we mediatips verzameld voor ouders. Die kun je via de toolkit gratis downloaden. Daarnaast maakten we in opdracht van Netwerk Mediawijsheid een wegwijzer, met tips voor leerkrachten en pedagogische medewerkers om hun lessen mediawijsheid te verrijken. Zodat zij het gesprek met kinderen aan kunnen gaan, en kinderen een balans vinden tussen online en offline bezig zijn.”

De wegwijzer is hier te downloaden

Dit is een verkorte versie van het verslag van de webinar. Lees het in het volledige artikel op Weekvandemediawijsheid.nl. Daarin lees je ook de plannen van drie bibliotheekprofessionals die meedoen aan de Week van de Mediawijsheid. 

Meer informatie en belangrijke links

• Wil je weten hoe jij kunt bijdragen aan de Week van de Mediawijsheid? Kijk op weekvandemediawijsheid.nl/doemee.
• Een activiteit aanmelden, zodat Netwerk Mediawijsheid er aandacht aan kan geven? Dat doe je via: weekvandemediawijsheid.nl/activiteit of weekvandemediawijsheid.nl/bibliotheken.
• Meer informatie over de landelijke webinars van Denise Bontje van Mediasmarties.nl (voor ouders met kinderen in het basisonderwijs) of Jacqueline Kleijer van Bureau Jeugd en Media (voor ouders met kinderen in het voortgezet onderwijs) of lezen over de Week van de Mediawijsheid? Dat kan hier.

Ben je er nog niet helemaal uit wát je wil doen, maar weet je al wel dat je iets wil doen? Neem contact op via [email protected]. Wij denken graag met je mee.

Welkom op NetwerkMediawijsheid.nl, de nieuwe website van Netwerk Mediawijsheid. Loop je tegen iets aan? Mis je iets? We horen het graag via het Infopunt.