Om ervoor te zorgen dat ontwerpers en ontwikkelaars zich houden aan de rechten van kinderen bij het ontwerpen en ontwikkelen van digitale diensten is recentelijk de Code voor Kinderrechten uitgebracht. De Code voor Kinderrechten is opgesteld door Universiteit Leiden en Waag in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deze code biedt concrete handvatten om kinderrechten te waarborgen en toe te passen bij het ontwikkelen van digitale diensten. Ik leid je er doorheen.

Waarom deze code?

Deze code is een nodige en waardevolle toevoeging om de kindvriendelijkheid van digitale diensten te kunnen garanderen. Er zijn tegenwoordig natuurlijk talloze apps, games en andere digitale diensten (bijvoorbeeld slim speelgoed) die ervoor zorgen dat kinderen mee kunnen doen en zich kunnen ontwikkelen in de huidige digitale samenleving. Echter, hebben de makers van deze digitale diensten niet altijd het belang van de kinderen voorop staan.

Zo is bijvoorbeeld slim speelgoed nog altijd gevoelig voor datalekken. Bij zo’n lek van speelgoedbedrijf VTech werden bijvoorbeeld gegevens als naam, geslacht en leeftijd van ruim 100.000 Nederlandse kinderen gestolen. Dit is slechts één voorbeeld van de vele gebeurtenissen die benadrukken dat het nog lang niet altijd goed gaat bij digitale diensten voor kinderen.

De code is niet alleen belangrijk voor digitale diensten die nadrukkelijk gemaakt zijn voor kinderen: de code benadrukt dat deze voor alle digitale diensten is waar kinderen mogelijk gebruik van zouden kunnen maken. De app Houseparty is een goed voorbeeld van een digitale dienst die niet per se op jonge kinderen gericht is, maar waar zij wel op te vinden zijn. Op Houseparty, eigenlijk voor kinderen vanaf 13 jaar, kun je met vrienden (en bekenden van vrienden) via live video en berichten sociaal contact leggen. Als kinderen hun videochat niet op privé zetten kan iedereen zomaar deelnemen, waardoor het beschermen van kinderen tegen schadelijke invloeden (zoals seksueel getinte inhoud) niet goed mogelijk is. Er zijn natuurlijk veel soortgelijke apps als Houseparty en er komen er dagelijks nieuwe bij.

Waarom ik de code belangrijk vind

Daarnaast, vind ik deze code persoonlijk ook erg belangrijk vanuit mijn rol als masterstudent Youth Studies. Binnen deze opleiding wordt aandacht besteed aan onderwerpen en problemen die belangrijk zijn binnen de leefwereld van jeugd. Hierbij hoort natuurlijk ook het gebruik van (sociale) media. Met oog op onderzoek en beleid wordt er vaak aandacht besteed aan de nadelige gevolgen van media. Een voorbeeld hiervan is dit onderzoek waaruit blijkt dat seksueel misbruik steeds vaker voortkomt uit contact tussen slachtoffer en dader op apps zoals TikTok of Snapchat.

Juist daarom vind ik deze code zo belangrijk. Het biedt ontwikkelaars van digitale diensten handvatten om actief aan de slag te gaan met het waarborgen van kinderrechten binnen de dienst die zij ontwikkelen. Hierdoor worden kinderen beter beschermd tegen schadelijke invloeden. Daarbij kan de code ook preventief werken, in plaats van schade beperken wanneer het al mis is gegaan. Zo kan deze code bijdragen aan een daling van dergelijke cijfers.

10 beginselen met voorbeelden

De code bestaat uit tien beginselen met bij elk beginsel praktische voorbeelden. Die voorbeelden helpen ontwerpers om kinderrechten te waarborgen in het ontwikkelen van digitale diensten. Daarnaast staan er bij alle beginselen tips voor praktijktoepassingen. Beginsel 3 (Verwerk persoonsgegevens op een voor kinderen rechtmatige manier) en Beginsel 6 (Zorg voor een kindvriendelijk privacy ontwerp) zijn goede voorbeelden van overwegingen die gemaakt moeten worden bij het ontwerpen van bijvoorbeeld het eerder genoemde slimme speelgoed. Als de makers deze beginselen beter hadden geïmplementeerd, waren er misschien niet zoveel persoonsgegevens gelekt.

Lees meer over waarom de code voor kinderrechten is opgesteld en download het handige overzicht.

General Comment 25 van het VN Kinderrechtenverdrag

Naast voorbeelden en tips staat bij elk van de tien beginselen de relevante wet- en regelgeving. Alle beginselen zijn dan ook gebaseerd op bestaande wet- en regelgeving, met als basis de fundamentele rechten van kinderen zoals beschreven in het VN Kinderrechtenverdrag.

Onlangs is de General Comment 25 toegevoegd aan dit verdrag. Zo’n comment is een nadere uitleg van één of meer artikelen van het verdrag om het interpreteren van toepassingen te verbeteren. General Comment 25 biedt verheldering over wat de digitale wereld inhoudt voor de rechten en vrijheden van het kind en hun recht op privacy, bescherming, onderwijs en meer. Kort gezegd: kinderrechten zijn nu ook van toepassing in de digitale wereld! De officiële inhoud van de code is net online verschenen.

Meer weten? Sonia Livingstone legt uit waarom dit zo’n belangrijke ontwikkeling is.

Als professional kan deze code ook van belang zijn voor jou. Heb je ideeën of inspiratie gekregen omtrent kinderrechten in de digitale wereld? Deel het met ons en laat een reactie achter!