In de tien jaar dat het begrip bestaat, is het belang van en de kennis over mediawijsheid alleen maar toegenomen. Er zijn onderzoeken gedaan, lesprogramma’s gemaakt en Kamervragen gesteld. Toch ontbreekt er nog iets: we weten nog te weinig over wat jongeren zelf ontdekken in hun vrije tijd. Hoe ze alleen, of samen met leeftijdsgenoten, hun weg vinden in een wereld vol digitale media. Wat doen ze nu eigenlijk? Waarin verschillen ze van elkaar? Hoe reflecteren ze zelf op hun mediagebruik? Hebben ze nog iets van ons nodig? Het onderzoek ‘Vanzelf Mediawijs?’ is in opdracht van Mediawijzer.net uitgevoerd door onderzoekers Marrije Prins en Sophie Geelen en Kantar Public. Het richt zich op jongeren in de leeftijd van 12 tot 15 jaar.

Het onderzoek vormt een eerste stap om zicht te krijgen op het domein ‘Vrije tijd’ en erachter te komen wat er goed gaat, wat er beter kan en moet, en wat de komende jaren dus extra aandacht nodig heeft van het mediawijsheidnetwerk. Het onderzoek maakt deel uit van een serie onderzoeken en expertsessies waarmee we verder willen inzoomen op de leefwereld van jongeren, de invloed van volwassenen daarbinnen en de behoefte aan mediawijsheid bij jongeren. Zo wordt toegewerkt naar een integrale aanpak waarbij jongeren hun mediawijsheidvaardigheden ontwikkelen op school, thuis en in hun vrije tijd.

“Met alle adviezen en inzichten die deze verkenning heeft opgeleverd gaan we samen met de jongeren verder verkennen hoe en waarmee we ze het beste kunnen bijstaan in het mediawijzer worden – zowel op school, thuis als in hun vrije tijd.” – Mary Berkhout, programmamanager Mediawijzer.net

Vanzelfsprekend online?

Voor jongeren die opgroeien met media is internet er altijd al geweest. Het is vanzelfsprekend dat ze een groot deel van hun vrije tijd online doorbrengen. Ze creëren een eigen wereld waarin ze, alleen of met elkaar, vrij van hun ouders en school zijn. Ze maken er contact, trekken met elkaar op en ontwikkelen ‘spelenderwijs’ zowel technische als sociale kennis en vaardigheden. Het inkijkje dat deze verkenning in de wereld van jongeren geeft, levert ons waardevolle inzichten op waar we verder mee kunnen. In een notendop:

1. Ouders zijn belangrijk

Deze verkenning bevestigt dat de invloed van ouders zeer aanwezig is. De normen, waarden, voorkeuren en regels van ouders zien de onderzoekers terug in de antwoorden die jongeren geven. Jongeren hebben het gevoel dat hun ouders hen vertrouwen als het gaat om hun gebruik van digitale media en zeggen meer van hun ouders te leren dan van hun vrienden.

2. Smartphone als poort naar de eigen wereld  

Privacy, eigen regie, autonomie en 24/7 toegang tot een netwerk buiten het gezin; de smartphone biedt toegang tot een eigen omgeving waarin jongeren zich ongestoord kunnen ontwikkelen en ze zorgvuldig over hun identiteit waken.

3. Contact is het allerbelangrijkste

Met elkaar ben je niet alleen. Daarvoor hoef je niet fysiek bij elkaar te zijn of elkaar ‘in het echt’ te kennen. Jongens zoeken vooral contact door te gamen, meisjes meer via sociale media.

4. Gewoon ‘spelen’

Jongeren zijn in hun vrije tijd online vooral aan het ontspannen. Ze gamen, kijken films en televisie, ‘YouTuben’, maken samen plezier en houden zich op de hoogte van wat er om hen heen gebeurt. De toepassingen die ze daarvoor gebruiken zijn afhankelijk van de behoefte die ze willen vervullen.

5. Dagelijkse ontdekkingstocht

Sommige jongeren maken heel doelbewust gebruik van digitale media om nieuwe kennis en vaardigheden te leren. Maar niet allemaal. Inzoomend op opleidingsniveau en sociaal-economische klasse zijn er verschillen te zien als het gaat om de motivatie om nieuwe dingen te willen ontdekken, iets te leren en ergens beter in te willen worden.